‘Daar ben ik zo autistisch in.’ Je hebt het vast wel eens iemand horen zeggen, of je hebt het zelf wel eens gezegd. Maar wat is autisme nu precies? In dit artikel beantwoord ik deze vraag uit eigen ervaring. Ook vertel ik hoe autisme mijn schoolleven sterk heeft beïnvloed en waarom het belangrijk is dat er meer aandacht over autisme op scholen komt.
Wat is autisme?
Laten we ons eens verdiepen in wat autisme eigenlijk is. Allereerst: er zijn verschillende vormen en ‘gradaties’ van autisme. Daarmee wil ik zeggen dat autisme bij elke persoon zich anders en in verschillende mate, zal uiten. Je kunt dus nooit alle mensen die autisme hebben over één kam scheren.
Goed, ruim 1 procent van alle Nederlanders heeft een vorm van autisme. Dat klinkt misschien weinig, maar dit zijn zo’n 200.000 mensen. Volgens de psychologie is autisme de verzamelnaam voor gedragskenmerken die duiden op een kwetsbaarheid op de volgende gebieden: sociale interactie, communicatie, flexibiliteit en het filteren en verwerken van informatie, daarom zijn mensen met autisme meestal overgevoelig voor prikkels. De meeste mensen met autisme hebben een normale tot hoge intelligentie.
Er is al veel onderzoek gedaan naar autisme. Toch is de precieze oorzaak van autisme nog niet bekend. Wel weten we dat het een aangeboren iets is en het niet te genezen is. Wat ook duidelijk is, is dat onder andere erfelijkheid een grote rol speelt. Maar het is nog niet duidelijk welke genen precies bijdragen aan de ontwikkeling van autisme.
Onderzoek wijst erop dat bepaalde hersengebieden anders functioneren of dat de communicatie tussen hersengebieden anders verloopt dan bij ‘gezonde’ hersenen. Omgevingsfactoren, waaronder opvoeding en scholing, zijn van groot belang voor de wijze waarop autisme zich ontwikkelt. Een aangepaste opvoeding en passende scholing kunnen de ontwikkelingskansen van kinderen met autisme vergroten.
Lees ook: Waarom iedereen met autisme anders is
Mijn diagnose
Toen ik op de bassischool zat, kwam ik niet mee met de sociale vaardigheden. Er was geen connectie tussen mij en mijn klasgenoten, ik voelde niet aan ‘hoe het moest’ en wat andere kinderen van mij verwachtten. Ik had geen vrienden omdat ze mij vreemd vonden en om diezelfde reden werd ik ook vanaf groep 3 tot en met groep 8 gepest. Ik trok me terug en wist niet hoe ik ermee om moest gaan.
Het gebrek aan sociale vaardigheden en mijn overgevoeligheid voor prikkels hebben onder andere mijn moeder aan het denken gezet. Ze had eigenlijk altijd al het gevoel dat er meer aan de hand was dan alleen ADHD, waar ik jaren eerder mee was gediagnostiseerd.
Er zaten dagen bij dat het me lukte om vredig met mijn klasgenoten samen te werken, maar op verreweg de meeste dagen kwam ik huilend thuis. Eén van de pijnlijkste herinneringen uit mijn basisschooltijd is dat ik in de badkamer op mijn moeders schoot zat en dat ik de tranen uit mijn kop jankte ‘omdat ik ook gewoon vrienden wilde’.
De middelbare school
Op de middelbare school was het in de eerste twee jaar in grote lijnen hetzelfde verhaal, omdat ik grotendeels met dezelfde mensen van de basisschool in de klas kwam. Ik werd weer gepest omdat ik anders was en duidelijk niet meekwam met de rest van de groep op sociaal gebied. Ook lukte het me niet om vrienden te maken, omdat er al snel groepjes waren gevormd waar ik niet bij mocht.
Ik vond het heel lastig om mijzelf op een positieve manier te ‘presenteren’. Dit kwam door mijn negatieve zelfbeeld, dat was gevormd vanwege de situaties op de basisschool. Er was nog steeds sprake van miscommunicatie, wat voor ongemakkelijke situaties en zelfs ruzies zorgde.
Ik had wederom veel moeite met het begrijpen van de groepsdynamiek. Hoe mensen met elkaar omgingen was voor mij één groot raadsel. Dat ik er niks van begreep, betekende niet dat ik stil in een hoekje ging zitten. Ik wilde heel graag contact maken, vrienden maken, maar ik wist nooit hoe. Ik voelde een bepaalde sfeer in de ruimte of de gevoelens van anderen niet aan en van non-verbale communicatie snapte ik al helemaal niks.
Wat autisme nu voor mij betekent
Naarmate ik ouder ben geworden ben ik autisme gelukkig steeds beter gaan begrijpen. Ik heb er veel over gelezen en met mensen over gepraat, omdat er veel dingen zijn die ik zelf niet doorheb. Zo heb ik kunnen inzien wat autisme voor mij betekent en hoe ik het het beste aan mensen kan uitleggen, mocht dit nodig zijn.
Ik heb momenteel nog steeds last van overgevoeligheid van prikkels, vooral prikkels van buitenaf. Een filter om alle onbelangrijke informatie weg te laten heb ik niet, waardoor álles binnenkomt, en ook nog eens tien keer zo heftig. Dit geldt hetzelfde voor informatieverwerking. Soms heb ik meer informatie nodig of moet ik dingen opschrijven, omdat het in mijn hoofd een chaos is.
Verder heb ik mijn sociale vaardigheden en vakkundige vaardigheden vooral geleerd door te imiteren. In de volwassen wereld moet ik soms over een drempel heen om te vragen of iemand iets voor kan doen, maar dat is nou eenmaal hoe mijn hoofd werkt.
Lees ook: Het probleem met het begrip ‘hoogfunctionerend autisme’
Ik ben zeker sociaal, ik hou ervan om nieuwe mensen te ontmoeten en deze te leren kennen, vind het niet erg om op iemand af te stappen en ik hou ervan om uit te gaan. Het lastige is wel dat ik niet altijd weet hoe. Soms komen dingen er ontzettend onhandig uit, dan kan ik mezelf voor mijn kop slaan, maar ik bedoel het wel goed.
Ik hou niet van verandering (daar zat je op te wachten, hè?), maar wel ontzettend erg van variatie. Ik word er zelfs niet goed van als dingen continu hetzelfde zijn. Bijvoorbeeld, ik zou het vervelend vinden als heel mijn rooster zou veranderen, maar ik wissel graag af met mijn route naar school en met de achtergrond van mijn telefoon.
Als laatste vind ik het lastig in te schatten wat hoort en wat niet hoort, omdat ik totaal geen gevoel hiervoor heb. Dit kan tot ongemakkelijke situaties of beledigde mensen leiden, dus dit is een van de punten waar ik echt nog last van kan hebben. Ook kan ik anders of niet reageren op mensen dan zij verwachten. Vroeger schaamde ik me hier heel erg voor, nu leg ik het naderhand aan mensen uit of ik accepteer dat het nu eenmaal gebeurd is.
Meer aandacht op scholen
Ik vind dat meer aandacht op school voor autisme begint bij de leraar. Die komt daar om kinderen iets te leren, en ik vind dat dat verder gaat dan hoe je moet rekenen. Ontwikkeling heeft ook zeker te maken met de mensen om je heen kunnen begrijpen.
Dit kan lesmateriaal zijn, of gastsprekers die kinderen er meer over leren. Het is belangrijk dat kinderen en hun ouders er al vroeg mee in aanraking komen, zodat er begrip kan ontstaan en de desbetreffende mensen in de groep worden opgenomen. Door deze lessen kunnen kinderen met autisme zich ook veel beter ontwikkelen, omdat ze dat dan in een accepterende, veilige omgeving doen.
Het is goed om de kinderen bij te brengen hoe je met zo iemand omgaat. Natuurlijk moet dit van beide kanten komen, maar als het op een goede manier besproken wordt, is de kans groot dat de persoon met autisme opgenomen wordt in de groep.
Stigma
Ik heb al vroeg in mijn leven last gehad van mijn autisme. Op school werd ik niet geaccepteerd, ik ben veel gepest en vond geen aansluiting. Ik ben ervan overtuigd dat veel leed mij was bespaard (en dat van andere mensen met autisme) als er meer uitleg op scholen komt over autisme. Het komt namelijk veel meer voor dan mensen denken. Ook hangt er een groot stigma over autisme in de lucht, dat daarmee opgelost kan worden.
Lees ook: Waarom vrouwen autisme camoufleren, en hoe dat z’n tol eist
Mensen denken nog steeds dat het een einzelgänger met een obsessie voor treinen betreft. Dus erover leren en het onderwerp bespreekbaar maken op school, lijkt me een goede eerste stap om te laten zien dat die mensen eigenlijk helemaal niet zo ‘anders’ zijn dan je denkt.
Vond je dit artikel interessant? Volg COMMEN. op Facebook, Twitter en Instagram voor meer verhalen over mentale gezondheid. Heb je geen social media? Blijf op de hoogte van onze laatste artikelen via een snelkoppeling op je telefoon of schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang één keer per maand een mail met onze beste artikelen.