Professionele hulp zoeken bij psychische klachten is gigantisch moeilijk. Je hebt geen flauw idee wat je moet verwachten, twijfelt als een gek of dit wel een goede beslissing is en alles is nieuw. Dit is wat je moet weten over je eerste therapiesessie.
Eerste therapiesessie: dit kun je verwachten
Gefeliciteerd! Het zwaarste gedeelte zit erop: je hebt de stap naar professionele hulpverlening gezet. Je bent er alleen nog niet en loopt waarschijnlijk met een hoop vragen rond. Hoe gaat een therapiesessie? Hoe lang gaat het duren? Wat moet ik doen? Is mijn verhaal wel ernstig genoeg? Dankzij deze gids weet je ongeveer wat je moet verwachten.
Twijfels en zenuwen
Ongeveer de helft van alle volwassen Nederlanders bezoekt in zijn of haar leven een psycholoog. Hierdoor is het niets om je voor te schamen, maar toch rust er nog steeds een taboe op. Wat zenuwen vooraf zijn daarom normaal. Je gaat iets nieuws doen in een andere omgeving waarbij je ook nog eens je ziel moet blootgeven. Logisch dat je het moeilijk vindt en hiervan stress krijgt.
Daarnaast willen veel behandelaars voorafgaand aan het eerste gesprek dat jij een enquête invult of levensverhaal schrijft, zodat ze enige voorkennis hebben. Dit kan confronterend zijn. Veel mensen leven teveel in hun hoofd, waardoor je alle gebeurtenissen in je leven op de een of andere manier hebt goedgepraat. Zodra je alle feiten, omstandigheden en emoties op een rijtje zet, is het ineens een stuk ‘echter’.
Waarom ga je?
Er is een reden dat je een afspraak bij de psycholoog of psychiater hebt gemaakt. Als je voor jezelf niet duidelijk hebt wat je uit de therapie wilt halen, is het verstandig om dit vooraf op papier te zetten. Maak hierbij gebruik van de zogenoemde ‘wonder’-vraag: hoe wil je dat je leven eruitziet, en in welk opzicht voldoet het hier nu niet aan?
Probeer verder niet teveel huiswerk te doen en je te verdiepen in allerlei soorten therapie en behandelmethoden. Het internet staat vol met de meeste dramatische verhalen en dat heb je in deze fase van je leven niet nodig. Het is veel beter om de controle over te dragen aan de professional, die jou veel beter kan adviseren. Uiteraard zijn er slechte psychologen en psychiaters, maar dit zijn uitzonderingen.
Controle overdragen is natuurlijk moeilijk voor perfectionisten, die gewend zijn de touwtjes strak in handen te houden (zoals ik). Ondergetekende maakte bijvoorbeeld de klassieke fout door tijdens mijn eerste therapiesessie het gesprek te gaan ‘controleren’, wat het proces uiteindelijk alleen maar tegenwerkt.
Lees ook: Zo zoek je als student hulp bij psychische klachten
Handjes in de lucht voor je zorgverzekering
Nederlanders zijn goed in klagen en ook ons zorgverzekeringsstelsel moet het regelmatig ontgelden. Alhoewel er genoeg op het systeem is aan te merken, mogen we eigenlijk best wel in onze handjes knijpen. Zo wordt psycholoogbezoek (meestal) helemaal vanuit de basisverzekering vergoedt, waardoor hulp zoeken voor veel mensen betaalbaar blijft. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Amerika, waar therapiesessies vaak beginnen met het betalen van je behandelaar.
Het enige dat jij als patiënt moet doen is meewerken, en zo nu en dan een enquête invullen. Veel psychologen willen namelijk na enkele sessies een tussenevaluatie houden, om te kijken of jullie op een goede koers liggen. Daarnaast moet je vooraf vaak enkele persoonlijke gegevens invullen, zoals je verleden met therapiebezoek en je medicijngebruik. Het domste wat je kunt doen is hierover liegen. De kwaliteit van de sessies hangt namelijk niet alleen van je behandelaar af, maar ook van jou.
Tijd om te praten
Goed: let’s get down to business. In tegenstelling tot wat je misschien denkt hebben de meeste psychologen en psychiaters geen sofa waar je languit op moet gaan liggen. De gemiddelde kamer ziet eruit als een IKEA-kantoor, plus twee chille stoelen in ‘3voor12’-houding. Je zit hierbij niet recht tegenover elkaar, maar schuin. Dit is fijn, want zo hoef je niet de hele tijd direct oogcontact te houden, maar kun je af en toe wegkijken.
Je behandelaar weet dat jij waarschijnlijk zenuwachtig bent, en doet daarom zijn of haar best om je te kalmeren. Er wordt dus niet gelijk gepraat over waarom je hier bent, maar eerst wordt het ijs gebroken. De psycholoog of psychiater legt uit hoe een gemiddelde sessie eruitziet, dat alles wat wordt gezegd binnen deze kamer blijft en dat je niet wordt veroordeeld. Bovendien ben je niks verplicht: indien je ergens niet over wilt praten is dat oké.
Voel je daarom vooral niet verplicht om direct alles op tafel te gooien. Een relatie opbouwen kost tijd, ook met je psychiater of psycholoog. Vaak is de motivatie waar mensen zich mee aanmelden niet de échte reden van hun bezoek. Ik kwam er bijvoorbeeld pas na zes maanden therapie achter dat m’n jeugd een grote rol speelde in mijn huidige problemen, terwijl ik dacht ‘gewoon’ depressief te zijn. Dit lijkt misschien lang, maar was is zes maanden op een mensenleven?
Ook interessant: Je introweek overleven als sociaal ongemakkelijk persoon: een handleiding
Je leert jezelf kennen
Om maar direct met de deur in huis te vallen: therapie is moeilijk. Heel moeilijk. Je gaat door een rollercoaster van emoties en wordt alle kanten opgeschud. Waarschijnlijk ontdek je kanten van jezelf die je nog nooit hebt meegemaakt, en weet je niet goed hiermee om te gaan. Gelukkig voor jou zit er een goed getrainde professional tegenover je, die je bij iedere stap kan helpen en begeleiden.
Voel je echter nergens toe verplicht. Indien jij bijvoorbeeld oprecht van binnen voelt dat je een bepaalde gebeurtenis hebt afgesloten – zoals een gebroken hart na een relatie, slechte jeugd of overlijden van een geliefde – dan is dat prima. Het is niet verplicht om te huilen tijdens een psychiater- of psycholoogbezoek. Iedereen gaat op zijn of haar eigen manier met emoties om, en je behandelaar weet dit. Blijf wel eerlijk: het heeft geen enkele zin om te liegen.
Alhoewel professionele therapie je probleem lang niet altijd ‘oplost’, kom je er meestal wel beter uit. Je leert jezelf bijvoorbeeld extreem goed kennen. Je behandelaar stelt kritische en analytische vragen, waardoor je genoodzaakt bent om goed na te denken over wie je eigenlijk bent. Ineens kom je erachter dat je vaak op precies dezelfde manier reageert als je moeder en vader, dat je weinig vertrouwen in mensen hebt omdat je vroeger bent gepest en dat je jezelf in sociale situaties kleiner maakt omdat je als kind nooit aandacht kreeg.
Lees ook: Wat je moet doen als je verliefd bent op je therapeut
Het kost moeite
Meestal krijg je na de eerste therapiesessie te horen wat de stand van zaken is en hoeveel sessies de hulpverlener denkt ‘nodig’ te hebben. Hang hier geen waardeoordeel aan. Het gaat hier niet om een wedstrijdje verplassen en dat jij ‘slechts’ vijf sessies nodig hebt betekent niet dat je problemen niet ernstig zijn. Het gaat om jouw leven, en niet om dat van anderen. Vergelijken is zinloos.
Therapie gaat niet over een nacht ijs en kost moeite. Tijdens een sessie word je uitgedaagd om diep over jezelf, je verleden en de huidige toestand na te denken, en dat kost energie. Probeer daarom om goed uitgerust naar een sessie te gaan. Op die manier haal je er namelijk ook het meeste uit. Vergeet echter vooral niet vertrouwen te hebben in jezelf en je behandelaar: uiteindelijk kan alleen jij iets aan je situatie veranderen, met wat hulp van anderen natuurlijk.