Ik weet nog goed dat ik in de kleuterklas zat en de juf tegen mij zei: ‘Stop eens met je haren eruit trekken!’ Ik merkte het zelf haast niet, maar tijdens kringgesprekken draaide ik mijn haar om mijn wijsvinger en trok het vervolgens uit mijn hoofd. Dat deed eventjes pijn, maar daarna gaf het een gevoel van opluchting. Ik stopte met haren trekken nadat de juf mij daarop aansprak, maar vond een nieuwe manier om het opluchtende gevoel toch te krijgen: skin-picking, ook wel dermatillomanie genoemd. Dermatillomanie staat in de DSM-V vermeld als Obsessief Compulsieve-verwante stoornis en is relatief onbekend. Toch heeft maar liefst negen procent van de bevolking het. In dit artikel leg ik uit wat het inhoudt, waarom mensen het doen en wat je eraan kunt doen.
Dermatillomanie: wat is het?
Ik vind het een beetje onsmakelijk onderwerp en kan me ook voorstellen dat je tijdens het lezen denkt: ‘nee, doe maar niet.’ Toch wil ik het onderwerp iets meer verhelderen, aangezien het zo onbekend is. Misschien heb je er zelf wel last van, in grote of mindere mate en wil je er iets aan doen. Dan ben je hier aan het juiste adres.
Dermatillomanie is een stoornis die bestaat uit het tot bloedens toe krabben en pulken aan wondjes, puistjes en korstjes. Dit gaat zelfs zo ver dat er soms blijvende schade en littekens ontstaan. Bij mij zitten mijn hele bovenarmen, rug en borst onder de kleine, ronde littekens. Het valt bij mij alleen niet op, omdat ik veel sproeten heb.
Ook zitten er kleine kale plekjes op mijn hoofd. Die zie je doorgaans niet, omdat ik dik haar heb. Ik heb daar dus geluk mee, want het kan zó ver gaan, dat er grote littekens te zien zijn.
Wat zijn de oorzaken van dermatillomanie?
Over de oorzaken zijn wetenschappers het nog niet helemaal eens. Sommige wetenschappers zeggen dat het puur een ontstressend gevoel oplevert. Dat komt omdat er mogelijk endorfines (geluksstofjes) vrijkomen tijdens het pulken. Dit heeft een kalmerend effect. Als ik het mezelf afvraag, dan is dit wel de grootste drijfveer: het geeft me een fijn, kalmerend gevoel als het gelukt is een korstje van een wondje af te krabben. Tegelijkertijd geeft het me daarna ook een schuldgevoel: waarom kan ik er niet afblijven?
Andere wetenschappers associëren de stoornis met angststoornissen, depressie en obsessief-compulsieve stoornissen (OCD). De opluchting na het krabben is een kenmerk van OCD, terwijl het schuldgevoel erná meer een element is van een drangstoornis.
Lees ook: Hoe je op een liefdevolle manier omgaat met je depressie
Drangstoornis
Dat het moeilijk is om niet te krabben, komt omdat het een drangstoornis is. Je leest het goed: ‘drang’ in plaats van ‘dwang’. In dwangstoornissen wordt angst verminderd, in een drangstoornis gaat het meer om het beleven van een genoegen: een fijn gevoel. Stress kan deze drang naar het fijne gevoel verhogen.
Vaak is er een verhoging van energie of spanning. Door deze spanning krijg je de behoefte om de spanning los te laten. Dat kan door te pulken. Aan de andere kant is het pulken vaak iets wat gebeurt als er te weinig spanning of prikkels zijn: in rust. Ik doe het vaak tijdens het studeren, tijdens het kijken van een serie of als ik in bed lig.
Je zou dus kunnen zeggen dat door het pulken het spanningsniveau weer op een ‘gemiddeld niveau’ gebracht wordt. Doordat pulken daar geen normale of goede oplossing voor is, stellen sommige wetenschappers ook wel dat dermatillomanie komt door een disfunctionele emotieregulatie. In plaats van de verveeldheid of spanning op te merken en er mee te zijn, wil iemand direct deze onaangename sensatie weg hebben door te gaan krabben.
Hoe erg is het?
Je zou kunnen zeggen dat dermatillomanie een relatief onschadelijke stoornis is. Nog geen 50 procent van de mensen met dermatillomanie zoekt therapeutische hulp hiervoor, wat vooral te maken heeft met schaamte. Ik zelf heb er ook nooit expliciet hulp voor gezocht, wat er vooral mee te maken heeft dat ik zulk dik haar heb dat ik er geen hinder van ondervind. Toch zijn er mensen, die tot bloedens en grote littekens toe aan hun huid krabben. Daarnaast gaat het vaak gepaard met trichotillomanie: het uittrekken van haren uit je hoofd, lichaam, wenkbrauwen of wimpers.
Het kan ook heel vervelend zijn om jezelf de hele tijd in te moeten houden in het openbare leven. Als ik in de trein zit, ben ik me constant bewust van dat mensen het zullen zien en raar zullen vinden dat ik constant aan mijn hoofd aan het krabben ben. Ook durf ik soms niet naar de kapper, omdat de kapper de kale plekjes op mijn hoofd zal zien. Daarnaast vindt mijn vriend het erg vervelend. Hij zegt vaak dat ik moet ophouden met pulken.
Behandeling voor dermatillomanie
Wat kun je doen om er mee te stoppen? Er zijn meerdere mogelijkheden. Ten eerste kan therapie helpen. Vaak is skin-picking een manier om met piekergedachten om te gaan. Als dit piekeren aangepakt wordt, kan het pulken al minder worden. ACT-therapie is het meest aangeraden hiervoor. In deze therapie leer je je emoties en gevoelens van spanning beter reguleren, waardoor je niet meer hoeft te krabben.
Ten tweede helpt het mij om actief te zijn. Als ik sport of beweeg, kan ik niet pulken. Als ik een week op wintersport ben of een week aan het surfen ben, valt het me op dat ik helemaal niet pulk. Ik heb dan geen tijd om aan mijn hoofd te krabben en minder stress dan in het dagelijkse leven.
Ten derde zijn er allerlei voorwerpen te koop waar je aan kan pulken. Bijvoorbeeld wollen handschoenen met kralen of fidget spinners. Praktisch alle voorwerpen die mensen met AD(H)D kunnen gebruiken om hun energie ergens in kwijt te kunnen, kun je ook gebruiken tegen skin-picking.
Lees ook: AD(H)D: méér dan alleen ontzettend druk
Tips tegen dermatillomanie voor thuis
Als je een behandeling te ver vindt gaan, er nog niet aan toe bent of er niet zodanig onder lijdt dat je dit nodig vindt maar er wél wat aan wilt doen, heb ik wat tips voor thuis.
Tip 1: zorg dat er geen fel licht bij je spiegel schijnt, zodat je geen oneffenheden en puistjes kan zien. Dan is de drang om te krabben ook minder.
Tip 2: knip je nagels kort. Dat maakt het moeilijker om te krabben.
Tip 3: zorg voor afleiding als je de drang voelt opkomen. Ga springen, dansen of frunniken aan een sjaal.
En tip 4: vink elke dag dat je niet gekrabd hebt en verzin voor een X aantal vinkjes iets dat je als ‘beloning’ mag hebben of doen. Bijvoorbeeld een thee-afspraak met een goede vriend of vriendin, een nieuw boek of een bezoek aan de bioscoop. Zo maak je het voor jezelf leuker!
Ik hoop dat dit artikel je wat meer verheldering gebracht heeft over wat dermatillomanie inhoudt en wat je eraan kan doen. Op het internet zijn allerlei fora te vinden, waar je verhalen van anderen kunt lezen. Je zult zien dat je niet de enige bent!
Vond je dit artikel interessant? Volg COMMEN. op Facebook, Twitter en Instagram voor meer verhalen over mentale gezondheid of ontvang updates via Whatsapp. Heb je geen social media? Blijf op de hoogte van onze laatste artikelen via een snelkoppeling op je telefoon of schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang één keer per maand een mail met onze beste artikelen.