Borderline wordt vaak geassocieerd met mensen die uit woede alles kort en klein slaan. Dit beeld klopt echter niet en er zit altijd meer achter dan dat. Hierbij 9 kenmerken van borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) uitgelegd, maar dan zonder gelul.
Borderline kenmerken op een rij
Vrijwel iedereen kan zich een beetje herkennen in de symptomen van BPS, maar toch is slechts 1 procent van de Nederlandse bevolking hiermee gediagnosticeerd. Het verschil tussen BPS en een ‘normale’ persoonlijkheid is dat bij de eerste alles in het extreme gebeurt. Bovendien komt het vaak voor in combinatie met andere problemen, wat het des te extreem maakt.
1. Verlaat me niet
Iedereen is wel eens bang dat je alleen komt te staan. Zou mijn partner nog wel van me houden? Komt het nog wel goed tussen die vriend(in) en mij? Wil die collega nog wel samenwerken?
Dit is niet anders voor mensen met BPS, met als verschil dat het er niet toedoet of de angst voor verlating gegrond is, of totaal irreëel. Zo kan een blik al voor een gevoel van afwijzing zorgen waardoor de verlatingsangst getriggerd wordt. Hier komt de selffulfilling-prophecy om de hoek kijken: je hebt angst om verlaten te worden, begint te claimen, de ander krijgt het Spaans benauwd en trekt zich terug.
2. Wie ben ik nou eigenlijk?
Een oprechte vraag. Alhoewel iedereen weleens twijfels heeft bij gemaakte keuzes of interesses is het identiteitsbesef bij iemand met BPS niet iets wat stabiel aanwezig is. Ze veranderen bijvoorbeeld vaak van hobby’s, uiterlijk, vriendenkring, passies en hebben een constante strijd met de vraag wat ze nou eigenlijk willen in het leven.
Vaak zie je ineens een grote shift in de manier waarop ze zich gedragen. De ene dag zijn ze sexy of de grappenmaker, terwijl ze bij de volgende ontmoeting eerder introvert overkomen. Of juist heel extravert. Je kunt het het best vergelijken met een dagelijkse zoektocht: wie ben ik? Wat vind ik leuk? Waardoor word ik gelukkig?
Check ook ons interview met Sophie Hilbrand over je identiteit vinden, burn-out en meer!
3. Hij houdt wel van me, hij houdt niet van me
Heel herkenbaar bij mensen met BPS zijn de wisselende mensen in hun (liefdes)leven. Ook al is iemand helemaal hotel de botel, zijn of haar plek kan na een tijdje alweer door een ander ingenomen zijn. Dit komt door de constante wisseling in identiteitsbesef en de emoties die hierbij komen kijken.
Het aantrekken en afstoten van partners gebeurt dan ook constant. Met al zijn pieken en dalen lijkt een relatie dan ook wel op een achtbaan. Dit betekent echter niet dat een relatie met een ‘borderliner’ niet lonend en liefdevol kunnen zijn. Zo zorgt de impulsiviteit ervoor dat mensen met BPS vaak erg spontaan zijn en charmant overkomen. Bovendien zijn ze over het algemeen erg trouw richting hun partner.
4. Jantje lacht, jantje huilt
Het meest herkenbare kenmerk is de emotieregulatie die van het plafond naar de vloer springt, en weer terug. Naasten plakken hierdoor snel het label BPS op een persoon, al dan niet terecht. Het enige verschil met iemand zonder BPS en iemand met, is de tijdspanne waarin een emotiewisseling plaatsvindt. Iedereen gaat weleens van blij naar verdrietig, maar bij iemand met BPS gaat dit heel snel.
Deze moodswings dragen dan ook bij aan alle andere kenmerken. Bij een gebrek aan stabiliteit in emotie kun je bijvoorbeeld gaan twijfelen aan je identiteit waardoor relaties minder goed gaan. Hierdoor raak je sneller impulsiever en ben je geneigd om iets aan jezelf te veranderen zodat je zelfvertrouwen niet verder keldert.
5. Ik doe dit omdat ik dit nu wil doen
Het impulsieve karakter van iemand met BPS is zowel gevaarlijk als destructief. Niet voor niets hebben veel mensen met een verslavingsprobleem ook last van BPS. Denk hierbij aan gokken, drugs, eetproblemen en financiële perikelen.
Deze verslavingen worden gebruikt om de interne twijfel en pijn aan te pakken. Het verraderlijke hiervan is dat deze middelen wel op korte termijn werken, maar niet meer dan dat. Je ziet daarom vaak dat mensen met BPS eerst in behandeling gaan voor deze ‘zichtbare’ symptomen, terwijl de stoornis de daadwerkelijke boosdoener is.
6. Ik wil dood, maar ook leven
Het meest gevaarlijke kenmerk is zonder meer dat 1 op de 10 mensen met BPS uiteindelijk sterft door suïcide. Dit is 50 keer zo hoog als het gemiddelde. De zelfmoordgedachtes en pogingen in combinatie met zelfbeschadiging komen vaak voort vanuit verlatingsangst en het gebrek aan identiteitsbesef.
Dit wordt dan ook soms als middel ingezet. “Als je mij verlaat, dan maak ik er een einde aan”, of “ik wil niet meer voelen, de pijn wordt teveel.” En alhoewel sommige suïcidepogingen eigenlijk een schreeuw om hulp zijn, komt het voor dat een poging lukt.
Lees ook: Interview: Hoe het is als je broertje zelfmoord pleegt
7. Ik voel me leeg
Een chronisch gevoel van leegte en het idee iets te missen komt bij bijna elke persoon met BPS voor. Het identiteitsbesef wordt hierdoor natuurlijk alleen nog maar verder in twijfel getrokken. Het impulsieve gedrag wat tot verslavingen kan leiden is dan ook een lapmiddel voor dit kenmerk. Vergelijk het met een trechter. Hoeveel je er ook in giet, aan de onderkant blijft er een gat waar alles langzaam weer uit stroomt. Dit heeft dan weer overlap met de symptomen die bij depressie horen.
8. Ik haat je!
Woede-uitbarstingen bij iemand met BPS gebeuren nogal snel. Hierdoor kan het voorkomen dat omstanders je vermijden. Het is belangrijk om er direct bij te zeggen dat niet elk persoon met borderline borden tegen de muur smijt, al wordt dit vaak wel gedacht.
Beter is het om te realiseren dat veel mensen met BPS een dunne huid hebben. Zo kan een verkeerde blik al een reeks van emoties teweegbrengen die kunnen resulteren in woede. Hierbij voelen ze zich na de uitbarsting erg schuldig. Want wat als mensen mij hierom zullen verlaten? Dit gevoel kan weer resulteren in zelfbeschadiging. Zie je de vicieuze cirkel al een beetje?
9. Wat gebeurt er?
Het laatste kenmerk komt niet heel vaak voor, maar hoort absoluut in deze lijst thuis. Mensen met borderline kunnen last hebben van dissociatie of paranoïde gedachtes die kunnen leiden tot een psychose. Meestal gebeurt dit in een stressvolle periode waarin diegene de realiteit uit het oog verliest.
Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in stemmen horen, het gevoel hebben dat iedereen tegen je is of zelfs hallucinaties. BPS wordt soms zelfs nog weleens verward met een Dissociatieve Identiteitsstoornis. De echte professionals zien gelukkig vaak al snel wat de diagnose is en zo kunnen ze mensen met borderline de juiste behandeling geven.
Meer weten? Lees ook: Dé borderliner bestaat niet: vier uiteenlopende ervaringsverhalen over BPS
Zelf testen
Herkenbaar? Om gediagnosticeerd te worden met BPS moet je minstens voldoen aan 5 van de in totaal 9 kenmerken uit de DSM-V. Bedenk wel dat niet ieder persoon met borderline hetzelfde is. Het uit zich op veel verschillende manieren die allemaal een eigen behandelmethode nodig hebben. Op de website van Wij Zijn Mind kun je de Borderline Persoonlijkheidstest doen.
Vond je dit artikel interessant? Volg COMMEN. op Facebook, Twitter en Instagram voor meer verhalen over mentale gezondheid of ontvang updates via Whatsapp. Heb je geen social media? Blijf op de hoogte van onze laatste artikelen via een snelkoppeling op je telefoon of schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang één keer per maand een mail met onze beste artikelen.