Schizofrenie is een nare ziekte waarbij paranoia, psychoses en hallucinaties regelmatig voorkomen. De werkelijkheid van de patiënt strookt niet met de realiteit zoals die feitelijk is. Schizofrenie heeft zowel op de patiënt als op zijn of haar nabestaanden enorme impact. Zo werden mijn broertje en ik vooral de dupe door de situaties waarin wij terecht kwamen, als gevolg van deze ziekte waaraan onze moeder lijdt. Toch was dat iets wat ik tot voor kort nog niet wist. Daarom wijd ik dit artikel aan het leven met een moeder met schizofrenie.
Ik heb een moeder die van mij houdt en er onvoorwaardelijk voor mij is. Ik heb een moeder die mij een warme omhelzing geeft als ik het huis binnen treed en een dikke zoen op mijn wang geeft als ik weer wegga. Een moeder die er jaren voor zorgde dat ik niks te kort kwam. Ervoor zorgde dat ik op mijn eigen benen kon staan toen de tijd daar was. Maar een moeder die mij niet gebaard heeft en ook niet negen maanden gedragen heeft. Want de vrouw die ik mijn moeder noem, is mijn adoptiemoeder.
Onveilige jeugd
En de vrouw die ik moeder zou moeten noemen spreek ik niet meer. Bewust, want de vrouw die biologisch gezien mijn moeder is kon niet voor haar kids zorgen. Zij vormt een gevaar voor zichzelf en heeft een gevaar gevormd voor mij en mijn broertje. We kregen niet de zorg, de liefde en veiligheid die een moeder zouden moeten geven. Sterker nog: deze vrouw bracht ons ook daadwerkelijk in gevaarlijke situaties.
Om de zoveel maanden was er wel weer een andere man in ons leven. Iemand waarvan zij ons steeds weer verplichtte die als ‘papa’ te zien en te gehoorzamen. Deden we dat niet? Dan werden we gestraft en gedisciplineerd. En niet de manier van disciplineren die gebruikelijk is in een gezonde opvoeding. Wij werden niet op de gang gezet of naar onze kamers gestuurd (zo`n groot huis hadden we niet, want we waren blut).
Onze opvoeding was juist hardhandig. Deze ‘vriendjes van mama’ waren vaak gewelddadig, niet alleen naar haar maar ook naar ons. Wij kregen geen tik op de vingers, geen pak op de billen. Wij kregen een hoek naar de kaak of een slag van de riem. En niet één keer… Als ik eraan terugdenk voel ik de slagen nog. Om nog maar niet te spreken van het financiële gevaar en de mentale trauma’s die daarmee gemoeid gingen. Kortom: Het recept voor een goed boek…
…en jarenlang traumaverwerking en professionele psychologische hulp.
Lees ook: Ik volgde cognitieve gedragstherapie; zo heb ik het ervaren
Het monster genaamd mama
“Ik hou van jou.” Ik hoor het haar nog zeggen. Met die grauwe ogen, haar onverzorgde, ingevallen gezicht en een blik die iets weggeeft van het feit dat zij het leven al had opgegeven. Die woorden voelden vaak koud en leeg aan. Het ontbrak aan mening, aan vreugde en aan liefde, net zoals haar leven op dat moment daaraan ontbrak. Ze had al zo weinig om voor te leven, de oudste vier van haar kinderen hadden haar al verlaten. Mijn broertje en ik waren het enige wat ze nog echt had.
Jarenlang overviel mij dezelfde vraag en steeds meer toen ik aan mijn eigen heling ging werken. Waarom deed ze niets aan haar problemen? Waarom liet ze het allemaal zover komen en waarom ging ze nooit naar een psycholoog? Ze had torenhoge schulden opgebouwd en gaf daarvoor andere de schuld. Zij kon niet werken want ze was afgekeurd naar eigen zeggen. Van de een op de andere dag sloegen we op de vlucht. Ze was bang dat we achtervolgd zouden worden. We gingen het hele land door en verhuisden van het ene blijf-van-mijn-lijfhuis naar het andere. Maar waarom?
Ik was te jong om te beseffen dat zij zelf de veroorzaker was van deze problemen. Daarnaast had ik geen vrienden en werd ik gepest op school, als we al naar school gingen. Mijn moeder was verstoten door de familie omdat zij ook hen in problemen bracht. Als kind konden mijn broertje en ik ook niets doen, we waren afhankelijk van haar. Zij was het monster en wij noemde haar ‘mama’, omdat zij het enige was wat wij hadden als kind. Een moeder die niet voor ons kon zorgen.
Mama’s eigen monster: schizofrenie
Na jaren van psychische verwaarlozing gingen er voor mij nog jaren van mentaal herstel voorbij. Langzamerhand werd de puzzel steeds duidelijker, de stukjes vielen gaandeweg op hun plek. Mama kon er niet zoveel aan doen. Zij was ziek, psychisch en lichamelijk. Zo erg dat zij het zelf niet eens meer door had en zelf had kunnen verhelpen. Maar ook te ziek om het te kunnen inzien wanneer andere haar daar bewust van probeerde te maken.
Zij koos er nooit voor om ons pijn te doen en ons in gevaar te brengen. Dat was het gevolg van haar eigen psychische verwaarlozing en haar eigen trauma’s. Ook zij had op z`n zachtst gezegd geen makkelijk verleden. Zij wilde ons zelf niet opgeven en bood hevig weerstand toen jeugdzorg ons kwam weg halen en zelfs later in de rechtszaken om de voogdij. Tevergeefs, maar ze vocht. Niet uit trots, misschien uit schaamte en uit wanhoop, maar zeker omdat ze van ons hield. En misschien omdat ze niet beter wist.
Schizofrenie. Voor mij persoonlijk een ziekte die net zo verschrikkelijk is als kanker. En er heerst nogal wat controverse en onduidelijkheid over. Mijn moeder heeft schizofrenie en leidt daardoor aan waanideeën, hallucinaties, psychoses en desorganisatie. Haar waanbeelden lieten haar geloven dat zij achterna werd gezeten. Zo geloofde zij dat zij constant werd gevolgd door mijn vader met een vuurwapen en geloofde zij dat zij altijd pijn in haar lijf had.
Lees ook: Wanneer je moeder psychisch ziek is: KOPP-kinderen aan het woord
Wat is schizofrenie?
Het zijn overduidelijke symptomen van ‘paranoïde schizofrenie’ en ook het antwoord op de vragen “waarom dacht zij dat ze niet kon werken en was afgekeurd?” en “voor wie vluchtten we eigenlijk?” Mijn vader ken ik niet en is sinds zijn vertrek in 1995 nooit meer in Nederland geweest. Hoezo was zij zo bang voor hem en dacht zij dat wij moesten vluchten? Het antwoord; schizofrenie. Haar wanen en psychoses waren zo overtuigend, dat zij onze koffers had gepakt en met ons op de vlucht was geslagen. Alles werd achtergelaten; ons leven, ons huis, school, inboedel, alles.
Dit alles heeft een litteken achter gelaten en sinds mijn 16e ben ik hiervoor in therapie geweest bij psychologen, en tegenwoordig nog, bij een mindset coach. Zij vertelden mij dat schizofrenie erfelijk is. Het schijnt dat, vooral bij de vrouwen in onze familie, deze ziekte vaak wordt overgedragen zonder dat het tot uiting komt. Er komen namelijk psychische en sociale factoren bij kijken die ervoor zorgen dat dit monster genaamd ‘schizofrenie’ tot leven komt.
De wetenschappelijke uitleg van schizofrenie is het hebben van een ‘psychosegevoeligheidssyndroom’. Zo verloor mijn moeder haar grip op de realiteit en belandde zij regelmatig in psychoses. Haar angst zette haar aan tot handelen en daarbij maakte zij de verkeerde keuzes, met alle gevolgen van dien. Zij raakte verward en kon niet meer goed nadenken. Helaas was er niemand die haar hiervan bewust kon maken en was zij niet in staat deze ontdekking zelf te doen.
De dood van mijn oma, de moeder van mijn moeder, was eigenlijk al het startsein van alle ellende die zich nog zou voltrekken. Zij begon zich hierdoor steeds meer te isoleren en af te zonderen van de mensen om zich heen en dus meer en meer van de werkelijkheid. Want er was niemand meer die haar kon vertellen wat goed of slecht was. En in tegenstelling tot wat veel mensen denken is schizofrenie dus niet het hebben van een gespleten persoonlijkheid. Schizofrenen zijn ten alle tijden zichzelf, en dus maar één persoonlijkheid, maar lijden vooral aan psychoses en verliezen daarbij vaak de realiteit uit ogen.
Lees ook: Feit of gelul: mensen met schizofrenie hebben meerdere persoonlijkheden
Het gezegde “een schizofreen is nooit alleen” is dus niet correct, een schizofreen is wel degelijk alleen. Eenzaam. Geïsoleerd.
Vond je dit artikel interessant? Volg COMMEN. op Facebook, Twitter en Instagram voor meer verhalen over mentale gezondheid, of ontvang al onze artikelen via WhatsApp.
Heb je geen social media of geen zin om ons te volgen? Blijf op de hoogte van onze laatste artikelen via een snelkoppeling op je telefoon of schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang één keer per maand een mail met onze beste artikelen.