Gebrek aan training zorgt ervoor dat hulpverleners niet goed overweg kunnen met zelfbeschadigende patiënten. Aan de hand van mijn eigen ervaringen leg ik in 5 stappen uit hoe het wél moet: zelfbeschadiging en hulpverlening.
In mijn vorige artikel schreef ik over hoe er vaak in de hulpverlening gehandeld wordt vanuit vooroordelen, omdat relevante informatie en trainingen over zelfbeschadiging nog maar nauwelijks aangeboden worden.
In dit artikel draaien we het om: hoe moet het wel? Wat is wel een goede reactie vanuit de hulpverlening op zelfbeschadiging?
In haar proefschrift concludeert Nienke Kool dat gebrek aan specifieke training over zelfbeschadiging hét grootste obstakel is. Alhoewel dit absoluut een goed startpunt is, denk ik dat er nog meer gedaan kan worden. Op basis van mijn eigen ervaringen als patiënt heb ik de volgende punten opgesteld. Op deze manier gaat de hulpverlening beter om met zelfbeschadiging.
1. Praat met ervaringsdeskundigen
Patiënten die midden in problematiek staan hebben vaak minder inzicht in wat er goed of fout gaat in de hulpverlening. Vaak besefte ik ook pas achteraf dat een gesprek met een hulpverlener niet prettig was geweest. Ook is het lastig als je als patiënt al kwetsbaar bent om genoeg moed te verzamelen om een hulpverlener te wijzen op de fouten die ze maken. Ik dacht bijvoorbeeld: de hulpverlener weet het vast beter, omdat zij hiervoor hebben geleerd.
Daarom is het van belang dat hulpverleners inzicht krijgen in zelfbeschadiging door in gesprek te gaan met ervaringsdeskundigen. Zij zijn namelijk de mensen die er midden in hebben gestaan, en nu ze er verder van afstaan ook kunnen uitleggen hoe het voelt om geconfronteerd te worden met negatieve reacties of vooroordelen vanuit de hulpverlening.
Ervaringsdeskundigen hebben belangrijke informatie en kunnen vragen beantwoorden als: hoe werkt zelfbeschadiging? Welke vormen kan zelfbeschadiging aannemen? Ook kunnen ervaringsdeskundigen het best vanuit hun ervaringen uitleggen wat er wel en niet goed werkt in de hulpverlening, en waarom.
Lees ook: We hebben een nieuwe definitie voor zelfbeschadiging nodig
2. Vooroordelen de deur uit
Daarnaast is het belangrijk dat hulpverleners er niet meer vanuit gaan dat de vooroordelen over zelfbeschadiging de waarheid zijn. Deels moet dit voortkomen uit een goede training, maar ook is het belangrijk dat ze beseffen dat vooroordelen, net als bij andere psychische problemen, vaak ver van de waarheid staan.
Ik denk dat dit probleem ook ligt in het feit dat veel hulpverleners niet weten dat ze überhaupt vanuit vooroordelen handelen, omdat ze geen andere informatie tot hun beschikking hebben. Bij dat inzicht zou de verandering moeten beginnen. Elke hulpverlener zou bij zichzelf moeten nagaan of ze vanuit vooroordelen handelen, of niet.
3. Een open houding
Hulpverleners moeten bereid zijn met een open houding hun patiënten te ontvangen. Een eerste reactie is ontzettend belangrijk. Als een hulpverlener terughoudend of met afschuw reageert voelt een patiënt zich meteen totaal niet op zijn gemak of zelfs afgewezen. Daardoor vertrouwt de patiënt de hulpverlener ook niet, en dat komt niet ten goede aan het behandelen van de problemen.
Voor het behandelen van zelfbeschadiging is er namelijk een goede vertrouwensband nodig tussen patiënt en hulpverlener, omdat zelfbeschadiging iets is waar nog een taboe op ligt, en vaak gepaard gaat met schaamte. Het is iets waar al lastig over gepraat wordt, daarom is een goede band met een hulpverlener, en ervanuit kunnen gaan dat ze zonder oordeel naar je luisteren, van groot belang.
Ook interessant: Waarom zelfbeschadiging hetzelfde is als een verslaving
4. Het moet serieus genomen worden
Ook is het belangrijk dat zelfbeschadiging altijd serieus wordt genomen. Wanneer je als hulpverlener denkt dat zelfbeschadiging enkel iets voor jonge meisjes is, of altijd een schreeuw om aandacht, dan neem je het (onderliggende) probleem niet serieus. Het wordt zo gereduceerd tot iets dat met leeftijd of aandacht te maken heeft, terwijl het probleem vaak veel serieuzer is dan dat.
Het is belangrijk dat alle patiënten gelijk worden behandeld, welke vorm hun zelfbeschadiging ook aanneemt. De kleinste uitingen van zelfbeschadiging moeten al heel serieus genomen worden.
Meer lezen over zelfbeschadiging?
5. Alle zelfbeschadiging is weer anders
Zelfbeschadiging kan uit verschillende dingen voortkomen: bijvoorbeeld stress, onderliggende psychische problemen en trauma’s. Daarnaast is het bij ieder persoon ook weer een ander soort probleem. Het komt voort uit verschillende gevoelens, leeftijd onafhankelijk en speelt zich af onder alle lagen van de bevolking. Dit komt nog eens bovenop de vele vormen en uitingen die zelfbeschadiging kan aannemen.
Het is belangrijk dat hulpverleners zelfbeschadiging ook iedere keer weer opnieuw bekijken en er niet van uitgaan dat ze weten hoe het in elkaar zit, maar blijven vragen en in gesprek gaan met patiënten en ervaringsdeskundigen. Zij kunnen stuk voor stuk het inzicht bieden dat zelfbeschadiging een probleem is van alle leeftijden, en geen fase.
Waar het eigenlijk op neer komt is dat het belangrijk is dat hulpverleners in gesprek gaan met ervaringsdeskundigen om meer begrip te creëren voor zelfbeschadiging. Daarnaast is het ook belangrijk dat ze kunnen inzien wat de vooroordelen over zelfbeschadiging zijn en dat deze niet kloppen, en het dus ook geen goede basis is om vanuit te handelen. En misschien wel het belangrijkste punt, is dat het van groot belang is dat ze met een open houding luisteren naar hun patiënten, zonder te oordelen.
Vind jij ook dat er meer gepraat moet worden over de belangrijke onderwerpen van het leven? Volg Commen dan op Facebook en Instagram!