Tekst: Michiel Bakker. Beeld: Daisy Ranoe
Twee jaar geleden kwam Bernice de Wind, een vrouw met heel veel littekens door zelfbeschadiging, terecht bij beeldmaker Daisy Ranoe. Bernice vond het tijd om haar pijn en haar worsteling bespreekbaar en zichtbaar te maken. Daarom legde Daisy vast wat Bernice met zich meedraagt; niet alleen verwonde huid, ook eenzaamheid, angst, levensmoeheid – zelfs een sprankje hoop. In de serie die daaruit is ontstaan, beproeft Daisy haar grondovertuiging dat overal schoonheid te vinden is voor wie goed kijkt. Als beeldmaker wil zij die schoonheid in waarheid laten zien – ook als die rauw, ontluisterend en wrang is.
Let op: dit verhaal laat zelfbeschadiging zien in woorden én beelden. Bedenk of je dit op dit moment aankan. Klik weg of check het later als dat nu niet het geval is.
In 2015 belandde Bernice in een diepe, duistere binnenwereld waaruit ze niet kon ontsnappen. Ze was toen 22. Niet veel later sneed ze zichzelf voor het eerst. “Het was niet de eerste keer dat ik erover dacht, maar toen ik mezelf op school een keer per ongeluk in mijn vinger sneed, leek die pijn me bruikbaar voor iets anders. Daarna heb ik mezelf bewust gesneden. ‘Wauw,’ dacht ik, ‘dit is de wereld, waarom heb ik dit niet eerder gedaan?’ Het voelde alsof het bij me hoorde.”
“Ik heb nooit de vrijheid gehad om te kunnen zijn, groeien, ontdekken. Ik moest meteen volwassen zijn, ik moest dingen kunnen zonder dat ik ze had kunnen leren. Ik moest als kind kunnen koken, het huis schoonmaken, dat moest gewoon. Ik heb nooit een kindertijd of een jeugd gehad; als ik daaraan terugdenk, zijn ze er niet.”
Wanneer ze fantaseerde, werd dat de kop ingedrukt. “Je moest gewoon doen, meer niet.” Voor het verbuigen en dragelijk maken van de werkelijkheid kreeg ze geen ruimte. En altijd voelde ze zich schuldig. “Mij werd ook verteld dat het mijn schuld was – niet zozeer om wat ik deed, maar alleen al omdat ik er was. Dat gevoel van schuld is daarna met elke periode toegenomen, als een boom die meer ringen krijgt naarmate hij ouder wordt.”
‘Mijn lichaam heeft niet meer de waarde die het had’
“Nu schrik ik hier meer van dan toen”, zegt ze over de foto. “Het been dat je hier ziet was voor mij niets meer waard. Door de manier waarop er met mijn lichaam is omgegaan heeft het sowieso niet meer de waarde die het had. Wanneer je lichamelijk mishandeld bent, draag je de herinnering daaraan ook lichamelijk mee. Ik weet niet hoe ik dat moet uitleggen, maar toch is het zo.” Ook het duister in haar hoofd keert zich soms tegen haar lichaam. “Hoe slechter ik me voel, hoe eerder ik aan zelfbeschadiging doe.”
Het snijden volgt een vast patroon, blijkt uit het verhaal van Bernice. Wanneer de chaos in haar hoofd sterker wordt, probeert ze die om te zetten in positieve gedachten. Als dat niet lukt, probeert ze zich volledig af te matten door bodypump te doen. “Dat betekent dat ik soms vier keer per dag aan bodypump doe, ja.” Soms helpt ook dat echter niet, en snijdt ze zich.
Lees ook: Waarom beschadigen mensen zichzelf?
“Het snijden moet veel pijn doen, maar het heeft niet zozeer een gevoel. Het is een soort verdovingsmiddel dat op dat moment gewoon nodig is, het helpt om de ene pijn voor even om te zetten in andere pijn. De tranen springen me er ook niet altijd bij in de ogen; ik weet wat ik kan verwachten, het is een pijn die ik al ken. Ik word er juist rustig van.”
“Dat had ik niet moeten doen”, denkt ze als ze nu naar deze foto kijkt. “Ik hoop vooral dat het niet vaker gebeurt. Het is nu bijvoorbeeld al twee weken geleden dat ik mezelf gesneden heb, terwijl ik het eerst elke dag deed. Dat is al heel wat.”
Taboe op zelfbeschadiging
Afgelopen zomer heeft Bernice voor het eerst een korte broek gedragen. Eerder durfde ze dat niet. “Ik vind mijn lichaam gewoon lelijk door alle sneeën die erin staan. En er ligt zo’n groot taboe op zelfbeschadiging dat het voor mij makkelijker is om mijn geestelijke pijn te delen dan het is om mijn lichamelijke littekens te laten zien. Vergeleken met mijn geestelijke pijn zijn die littekens klein, maar de meeste mensen schrikken juist erger van die littekens dan van mijn verhaal.”
“Het is heel vreemd om mezelf zo te zien (op deze foto, red.). Het zou ook iemand anders kunnen zijn. Alleen het gedicht en het knotje geven me het gevoel dat ikzelf het ben die ik zie. Toch herken ik me. Als dit iemand anders was, zou ik diegenen willen vasthouden; het ziet er zo eenzaam uit, zo alleen in de strijd.”
Levenseindekliniek
Nu, zeven jaar nadat haar geest zich tegen haar keerde, staat Bernice op twee wachtlijsten. De ene is van een kliniek voor traumatherapie. De ander is de wachtlijst van de levenseindekliniek. “Ik laat die twee paden naast elkaar lopen. Als er kans is op een leuk leven, wil ik die aangrijpen, maar ik wil ook voorbereid zijn op het tegendeel.”
Ook Bernice heeft dromen, hoewel ze dat bijna niet durft. “Ik wil eerst afwachten of ik nog therapie kan krijgen. Maar één van mijn dromen is opnieuw te gaan studeren en voor de klas te staan. Dat lijkt me heel tof.”
Zoals haar leven nu is, is het echter niet genoeg. “Als het nog vijf jaar op deze manier moet, dan hoeft het van mij niet meer. Mijn gesteldheid is in de afgelopen jaren wel iets verbeterd; ik durf bijvoorbeeld weer naar buiten. Maar gelukkig word ik er niet van.”
Haar hoop op genezing is daarbij klein. “Een vermindering van mijn geestelijke pijn is voor mij belangrijker dan stoppen met zelfbeschadiging. Als die pijn maar minder, leefbaar wordt. Heel soms geloof ik daarin, maar alleen vanuit de hoop van mensen om mij heen.”
Lees ook: Hoe praat je met iemand over zelfbeschadiging?
Als de therapie mislukt en ze het traject bij de levenseindekliniek afrondt, was het leven haar het dan waard geweest? “Nee.”
Momenteel doorloopt Bernice een voortraject van Transit waarin wordt bepaald of ze het hoofdtraject zal aankunnen.
Vond je dit artikel interessant? Volg COMMEN. op Facebook, Twitter en Instagram voor meer verhalen over mentale gezondheid, of ontvang al onze artikelen via WhatsApp.
Heb je geen social media of geen zin om ons te volgen? Blijf op de hoogte van onze laatste artikelen via een snelkoppeling op je telefoon of schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang één keer per maand een mail met onze beste artikelen.