“Maar als uiterlijke kenmerken niet onderdeel zijn van een diagnose, en gedragingen beïnvloed kunnen worden, hoe kan je dan nog zien of merken dat iemand autisme heeft? Het antwoord is simpel: dat kan niet.”
Waarom autisme niet aan het uiterlijk te zien is
Heb jij hier een beeld bij? Waarschijnlijk denk je aan een jongen met blond haar en blauwe ogen. Een slungelig postuur en bril maken de nerderige uitstraling compleet. Klopt het? Dit is een gemiddelde beschrijving van waar mensen aan denken bij iemand met autisme. Best apart eigenlijk, aangezien autisme een psychische stoornis is. Je zou dus helemaal niet aan het uiterlijk moeten kunnen zien dat iemand autisme heeft. Maar is dit ook zo?
In mijn leven heb ik aardig wat mensen ontmoet, ieder totaal anders. Sommigen hadden blond haar, anderen bruin. De één was lang, de ander klein. Verschillende posturen, verschillende houdingen. We kunnen wel stellen dat niemand hetzelfde is, maar dat er wel overeenkomsten zijn. Dat geldt ook voor iemand met autisme.
Toch schetsen mensen in hun hoofd vaak al een stereotype van hoe iemand eruit moet zien. Waar denk jij aan bij iemand met ADHD, een verslaving, of in dit geval autisme ? Waarschijnlijk heb je je beeld hierover al gevormd, maar klopt deze wel?
Het simpele antwoord is “nee”. We hebben als mens de drang om bij dingen een voorstelling te maken, en daarbij stereotypen te ontwikkelen. Meestal kloppen die stereotypen niet. Er zullen echt wel mensen zijn die hier toevallig wél aan voldoen, maar het grootste gedeelte heeft andere (uiterlijke) kenmerken. Zo voldoe ik al niet aan het stereotype dat mensen met autisme altijd mannelijk van geslacht zijn. En ik ben heus niet de enige vrouw met een autisme spectrum stoornis (ASS).
Lees ook: Autisme herkennen bij vrouwen is een stuk lastiger dan je denkt
Gedragingen verraden
De mensheid is divers, net als mensen met ASS. Iedereen kan namelijk autisme hebben, ongeacht je uiterlijke kenmerken. En aangezien het een psychische stoornis is, zijn er ook geen uiterlijkheden waar je aan moet voldoen om de diagnose te krijgen. Autisme is dus feitelijk niet aan het uiterlijk te zien. Maar hoe zit het dan met dat beeld dat we vormen bij autisme? Kan je het echt niet zien aan iemands uiterlijk dat die persoon met autisme gediagnosticeerd is?
Aan iemands uiterlijk niet, maar ik ben van mening dat het soms wel valt op te merken aan de gedragingen van een persoon, mits je die persoon goed kent. Dat is ook niet gek, want ASS heeft invloed op je gedrag en reacties. Een bekend voorbeeld is dat iemand met autisme moeite heeft met oogcontact te maken. Ze zullen dan ook niet snel iemand aankijken tijdens het praten. Maar ook dit is geen criteria voor de diagnose, en dus kan dit per persoon verschillen.
Zo heb ik als kind, toen ik de diagnose nog niet had, geleerd om mensen juist wél aan te kijken tijdens het praten. Door te kijken welke kleur ogen die persoon had en dat later aan mijn moeder te vertellen, werd ik verplicht mensen aan te kijken. Dit aangeleerde gedrag heeft ook een keerzijde, want ik ging mensen al snel te indringend aankijken. Dit werd niet als prettig ervaren.
Inmiddels kies ik er bewust voor om iemand wel of niet aan te kijken. Ik kies er dan voor om iemand wel aan te kijken, maar af en toe te knipperen en weg te kijken, wat wel veel van mij vraagt. Of ik kijk iemand niet aan, om energie te besparen en mezelf prettiger te voelen.
Ook interessant: Waarom vrouwen autisme camoufleren, en hoe dat z’n tol eist
“Dat kan niet”
Hieruit blijkt dat gedrag beïnvloedbaar is en dat mensen met autisme zich soms aan kunnen passen aan de situatie, wat weliswaar veel moeite en energie kost. Vooral vrouwen zijn hier goed in. Zij kunnen zo hun autistische kenmerken en gedragingen ‘camoufleren’. Niet gek dat de diagnose bij vrouwen over het algemeen ook later gesteld wordt.
Maar als uiterlijke kenmerken niet onderdeel zijn van een diagnose, en gedragingen beïnvloed kunnen worden, hoe kan je dan nog zien of merken dat iemand autisme heeft? Het antwoord is simpel: dat kan niet. En dat is misschien maar goed ook, want dit scheelt weer qua vooroordelen. En die zogenaamde stereotypes ? Wat mij betreft: weg met die onzin!