Een pil tegen eenzaamheid klinkt misschien als pure fictie, maar zo gek is het niet. Voor alles kun je immers medicatie krijgen. Van depressies, angststoornissen tot aan zaken als hoofdpijn: waarom dan niet tegen eenzaamheid? De wetenschap is er volop mee in de weer en kartrekker is Stephanie Cacioppo, die haar man verloor en zo werd geconfronteerd met de gevolgen van eenzaamheid.
Pil tegen eenzaamheid: geen fictie
Eenzaamheid is onderdeel van het leven. Het is een soort waarschuwingssignaal dat ons lichaam afgeeft. We moeten op zoek naar een primaire behoefte: contact. De afgelopen miljoenen jaren heeft de mensheid zich zo ontwikkeld tot wezens die sociaal contact nodig hebben.
Toch lijkt eenzaamheid een steeds groter probleem te worden. In het midden van alle sociale media-apps, MeetUp-groepen en smartphones blijkt dat ruim 30 procent van de jongeren zich eenzaam voelt. Dit gaat tegen het clichébeeld in dat alleen ouderen eenzaamheid ervaren. Sterker nog, deze groep heeft minder vaak last van eenzaamheid dan jongeren, zo blijkt uit onderzoek van 1Vandaag.
Het is natuurlijk lastig om eenzaamheidcijfers te vergelijken met vroeger, simpelweg omdat de omstandigheden zo snel veranderen. Toch lijken er wel wat oorzaken voor het oprapen te liggen. Er zijn steeds meer 1-persoon huishoudens, we trouwen minder, onze liefdesrelaties duren minder lang en dankzij een laptop hoeven veel mensen niet per se naar kantoor te komen om te werken.
Dit is natuurlijk heel fijn, omdat het vrijheid geeft en mensen in staat stelt om meer hun eigen leven te leven, maar het zorgt er ook voor dat we steeds meer tijd in ons eentje doorbrengen. ‘In de westerse samenleving zien we menselijk contact niet langer als noodzaak, maar als aanvulling’, zo zei John Cacioppo in zijn boek Loneliness.
Deze hersenwetenschapper overleed in maart 2018 en deed vooral onderzoek naar vormen van sociale pijn. (De gevolgen van) Eenzaamheid zit namelijk niet alleen in je hoofd, maar ook in je lichaam.
Lees ook: Veel jongeren zijn emotioneel eenzaam: zo heb ik het opgelost
Vrouw met een missie
Zo vergroot eenzaamheid het risico op allerlei cardiovasculaire problemen, je hersenactiviteit neemt erdoor af en uiteindelijk verandert het zelfs de structuren in je brein. Stephanie Cacioppo, de weduwe van John en ook wetenschapper, heeft dit aan den lijve ondervonden.
Ze is vrijwel haar hele leven samen geweest met John, wat de klap des te hard maakte. Ze werd zo genoodzaakt om alle tips, behandelingen en trucjes uit hun onderzoeken in de praktijk toe te passen. ‘Ik ben het levende bewijs dat wetenschap helpt. Ik pas onze behandelingen en tips tegen eenzaamheid elke dag toe’, zo vertelt ze aan The Washington Post.
Stephanie past meerdere oefeningen toe die zij en haar man over de afgelopen jaren hebben ontwikkeld. Ze spreekt bijvoorbeeld waardering tegenover anderen uit, doet elke dag iets liefs voor een ander (zoals het halen van een kop koffie zonder bijzondere reden) en maakt een praatje met vreemden tijdens het wachten voor de lift.
Daarnaast geeft ze aan dat het hebben van een levensdoel ervoor zorgt dat ze de kracht vindt om door te gaan, zelfs na het verlies van de liefde van haar leven. Dat levensdoel is het ontwikkelen van een pil tegen eenzaamheid.
Dit klinkt misschien als pure fictie, maar de ontwikkeling gaat sneller dan je misschien denkt. Stephanie is dan ook niet de enige onderzoeker die hier meer bezig is: er wordt al jaren bestudeerd wat voor invloed eenzaamheid op mensen heeft, en hoe dit aangepakt kan worden. Bovendien, er zijn legio medicijnen tegen bijvoorbeeld depressie, dus waarom dan niet eenzaamheid?
Er is echter wel een belangrijk verschil. Depressie wordt officieel gezien als stoornis en daarom zo aangemerkt in de DSM 5, het handboek voor de psychiatrie. Dit is bij eenzaamheid niet het geval. Er is nog geen hapklare diagnoseplan of behandeling voor.
Volgens Cacioppo is eenzaamheid het resultaat van biologische signalen die ons vertellen dat we contact met anderen moeten zoeken, terwijl onze hersenen proberen te waarschuwen voor de gevaren die hierbij komen kijken. Ze noemt dit ‘sociaal gevaar’.
Ook interessant: Straatvraag: hoe eenzaam zijn studenten?
De pil tegen eenzaamheid
In haar onderzoek richt ze zich daarom op pregnenolone, een steroïde die wordt gebruikt bij onder meer stressklachten. Dit hulpmiddel helpt eenzame mensen hun hersenen kalmeren wanneer de alarmsystemen voor sociaal gevaar op hol slaan.
Het is daarom ook niet Cacioppo’s doel om ervoor te zorgen dat mensen zich niet langer eenzaam voelen, maar wel om de effecten op lichaam en geest tot een minimum te beperken.
In een onderzoek uit 2013 bleek dat allopregnanolone, afkomstig uit pregnanolone, een kalmerend effect heeft op eenzame mensen hun amygdala en insula. Dit zijn de delen in je hersenen die verantwoordelijk zijn voor gevarendetectie (sociaal gevaar) en het reageren op onaangename emoties.
Uit de eerste resultaten blijkt dat allopregnanolone de biologische veranderingen in het brein tegen kan gaan en bovendien goed door het menselijk lichaam wordt opgenomen. ‘Als we erin slagen om de alarmsystemen in de hersenen van eenzame mensen te dempen, kunnen we ze weer laten verbinden met anderen, in plaats van terugtrekken’, zo zegt Cacioppo.
Lees ook: We moeten het over eenzame jongeren hebben
Nieuwste studie
Dit feit vormt dan ook de basis voor haar nieuwste studie. Hierin dient Cacioppo pillen met een dosering van 400 milligram pregnenolone toe aan eenzame, maar verder gezonde mensen. Het onderzoek loopt van mei 2017 tot en met juni 2019 en momenteel wordt de data geanalyseerd.
De eerste resultaten zijn voorzichtig optimitisch, zo geeft Cacioppo aan. De testgroep reageert inderdaad minder heftig op de stresssignalen van het brein. De vraag is in hoeverre de pil hieraan bijdraagt, en welke factoren er invloed op hebben.
Aangezien de meerderheid van de mensen op een gegeven moment met eenzaamheid te maken krijgt is het Cacioppo’s doel om een pil te maken die voor iedereen werkt. Op de vraag of haar onderzoek belangrijk is voor iedereen antwoordt ze dan ook stellig “absoluut”.