Eenzaamheid in je relatie: ongezien en onbegrepen, maar zeker op te lossen

Toen ik nog als single in een sociaal isolement leefde, dacht ik altijd dat mijn eenzaamheid wel weg zou zijn wanneer ik een vriendin had. Later besefte ik me dat dat onzin was en dat je eenzaamheid oplost door te leren omgaan met jezelf. Dat werd opnieuw bevestigd toen ik in gesprek ging met twee ervaringsdeskundigen en twee relatietherapeuten over eenzaamheid in een relatie.

Het klopt dat mensen in een relatie zich over het algemeen minder eenzaam voelen. Logisch. Het gevoel van eenzaamheid wordt voor een groot gedeelte veroorzaakt door daadwerkelijk alleen zijn, wat je in een relatie een stuk minder bent. Ook emotionele eenzaamheid, het gevoel van het missen van verbondenheid, is een stuk minder dan bij mensen die single zijn.

Toch voelt zo’n zeven procent van de mensen die een relatie hebben, zich eenzaam in een relatie. Soms door een algeheel gebrek aan verbondenheid of begrip. Vaak gebeurt er iets in de relatie waardoor de verhoudingen anders komen te liggen en het gevoel van eenzaamheid ontwaakt. Partners groeien ook meer dan eens verder uit elkaar, wat dit gevoel veroorzaakt.

Mijn relaties zijn vooralsnog uitgebleven, dus om hier meer over te weten te komen, wat de oorzaak hiervan is en hoe het kan worden opgelost ging ik in gesprek met twee mensen die zich eenzaam voelen en twee relatietherapeuten. Niet in de laatste plaats om aandacht te geven aan dit onderwerp: eenzaamheid in een relatie is vaak onzichtbaar en onbegrepen.

Gebrek aan verbondenheid

Voor Riëtte had haar eenzaamheid vooral te maken met een gebrek aan verbondenheid. ‘Ik heb het gevoel van eenzaamheid het grootste gedeelte van mijn relatie gehad’, zegt ze. ‘Deze relatie was voor mijn gevoel eenrichtingsverkeer en schone schijn. Alles moest perfect zijn voor de buitenwereld en binnen de vier muren was er onderdrukking. Mijn vrienden zag ik nog amper en uiteindelijk helemaal niet meer.’

Daar bovenop kreeg Riëtte te maken met borstkanker. Dat verslechterde haar relatie nog meer, en dat versterkte het gevoel van eenzaamheid. ‘Dit was een eenzame strijd, omdat hij niets snapte van mijn overlevingsmodus. Hij was alleen maar bang dat ik dood ging. Ik was alle ballen in de lucht aan het houden en aan het vechten om te overleven.’

Ziek zijn was ook een grote reden van de eenzaamheid van Devi. Ze kwam in het ziekenhuis terecht en moest zes maanden thuis revalideren. ‘Voor mijn gevoel had iedereen een leven, behalve ik. Daardoor werd de verhouding een beetje gek, want ik wilde altijd samen zijn, maar dat was natuurlijk niet realistisch. Hij had een fulltime baan en hobby’s. Ik had voor mijn gevoel niks. Ik ging van een druk sociaal leven, werk en hobby’s naar niks.’

Ook had de partner van Devi het in de periode er voor een keer uitgemaakt. ‘Dat zag ik totaal niet aankomen. Daardoor ben ik best wel onzeker geworden. Maar er was daarna echt geen aanleiding toe om onzeker te zijn. Hij heeft me tijdens mijn herstel altijd gesteund, dus het zat tussen mijn oren. Maar ik voel het nog.’

Lees ook: Tips voor het verwerken van liefdesverdriet slaan de plank mis

Terug naar Riëtte, die voor haar gevoel opgesloten zat in haar gezinssituatie. Het maakte haar eenzaam. ‘Mijn gevoelens en dromen mochten er niet zijn. Ik had graag de wereld gezien, voor mezelf begonnen en gewacht met kinderen. Klinkt stom, ik was er zelf bij. Maar ik moest met zijn leven meedraaien en me aan hem aanpassen. Ik werd klein gehouden, hoewel ik de broodwinner was. Als ik nu terugkijk is dit erg krom, maar ook erg leerzaam.’

Begrip

Toen Riëtte over haar eenzaamheid vertelde aan haar partner, kreeg ze daar weinig begrip voor. ‘Hij vond het zelfs onzin. Ik had hem en daar moest ik gelukkig mee zijn. Hij had me minder eenzaam kunnen laten voelen door mijn dromen en visies op het leven aan te horen. Hij had mijn verhalen en gedachten kunnen wegen en mij een gevoel van gelijkwaardigheid kunnen geven door mij serieus te nemen en niet alles wat ik zei of bedacht als onzin af te doen. Mij accepteren zoals ik ben had ook heel erg geholpen. Het gevoel van steun of erkenning had een groot verschil kunnen maken toen ik ziek was en niet wilde toegeven aan de angst om dood te gaan.’

Devi kreeg gelukkig wel een hoop meer begrip toen ze aangaf zich eenzaam te voelen. ‘We hebben er veel over gepraat en hij doet er werkelijk alles aan om dat weg te nemen. Maar dat kan hij natuurlijk niet, dat kan ik alleen. Het is een gevoel dat ik vanbinnen heb, dat niet gebaseerd is op de werkelijkheid.’

‘Aan de andere kant is het ook wel zo dat hij heel veel werkt en ik dus ook vaak letterlijk alleen ben’, vervolgt Devi. ‘Ik zou het heel fijn vinden als we meer tijd samen zouden hebben. Dan nog hoef ik me niet zo eenzaam te voelen.’ Daarom wil Devi iets aan haar eenzame gevoel gaan doen. ‘Ik heb een intakegesprek gehad met een psycholoog. Wellicht gaat me dat helpen om de dingen die tussen m’n oren zitten te veranderen.’

Voor Riëtte is haar eenzame gevoel inmiddels ook opgelost, hetzij op een andere manier. ‘Ik ben inmiddels gescheiden en voel me sinds dat besluit nooit meer eenzaam. Alleen voelen in een relatie is echt heel anders dan ervoor kiezen om alleen te zijn. Ik heb een nieuw sociaal netwerk om me heen gebouwd en kan nu prima alleen zijn. Dit alleen zijn voelt allesbehalve eenzaam.’

Redenen eenzaamheid in relatie

Een eenzaam gevoel in een relatie betekent echter niet dat het meteen allemaal voorbij is. ‘Beslist niet’, zegt Jacoline Steegstra. Jacoline is al jarenlang relatietherapeut bij haar eigen praktijk Huwelijkstrainer, schreef een boek ‘Liefde kun je leren’ en ontwikkelde een kaartspel voor het sterken van een relatie. ‘Een relatie is pas mislukt als je niets doet aan je situatie en één van de twee het uiteindelijk opgeeft.’

Die eenzaamheid die één van de partners kan voelen, kan veel oorzaken hebben. Dit kan na levensveranderende gebeurtenissen zijn, zoals het krijgen van een kind, een ziekte, het verlies van een baan of een depressie of burn-out.

Maar de kern is in bijna alle gevallen een gebrek aan verbondenheid. Bijvoorbeeld wanneer mensen geen tijd meer voor elkaar maken, wanneer een partner alleen blijft voor de veiligheid van een relatie of voor de kinderen. Of wanneer er nare ervaringen uit het verleden zijn, die ervoor zorgen dat één van de partners de ander niet volledig kan toelaten.

Oplossen eenzaamheid in relatie

In de meeste gevallen is eenzaamheid in een relatie perfect op te lossen, maar daar is wel inspanning voor nodig. ‘Het belangrijkste is dat mensen openstaan voor elkaar en leren om nieuwsgierig te zijn naar elkaar, met elkaar leren communiceren en elkaar te gaan zien’, zegt Hilde Bolt. Zij is een psycholoog-psychotherapeut die gespecialiseerd is in trauma, stress en hechting.

Lees ook: 9 vragen die je altijd al wilde stellen aan een relatietherapeut

Ze krijgt dan ook veel koppels in haar praktijk. ‘Beide partners moeten willen investeren. Belangrijk is om uit te vinden waar die eenzaamheid mee te maken heeft. Met de relatie, met de persoon of met een combinatie van beiden.’

Wanneer eenzaamheid optreedt in een relatie en tussen de partners gaat staan, is het dus belangrijk dat beide partijen eraan werken. ‘De persoon die zich eenzaam voelt mag moed verzamelen om eerlijk te vertellen aan de andere partner hoe hij of zij zich voelt. Als de ander niet weet wat er speelt, is het lastig om op te reageren. Beschrijf dat ellendige gevoel zonder de ander daarvan de schuld te geven’, zegt Jacoline.

En voor de ander geldt: ‘Neem vooral de eenzame partner serieus. Je kunt het zelf niet voelen, maar wel open staan en troost bieden. De eenzame partner zit meestal niet te wachten op een kant en klare oplossing, maar het heeft veel meer zin om oprecht aandacht te bieden en te luisteren.’

‘Kijk wat je samen kunt doen om de verbinding te herstellen’, is volgens de relatietherapeut de enige remedie om een breuk te voorkomen. ‘Daarnaast is het ook goed om met andere naasten en vrienden contact te houden. Eenzaamheid lost zich op met tweezaamheid: contact met anderen, gesprekken voeren en samen dingen doen.’

Balans in relatie vinden

Beide therapeuten onderstrepen dat het voor de partner vooral belangrijk is om goed te luisteren en open te staan voor het verhaal van de ander. Maar Hilde benadrukt dat balans het belangrijkste is. ‘Ik zie een relatie als een waterbron. Je bent allebei verantwoordelijk dat deze gevuld blijft en je mag er allebei uit drinken. Wanneer dit uit balans is, heb je meestal een probleem.’

De balans weer vinden is hard werken: ‘Communiceer, luister naar elkaar, besteed tijd met elkaar en zoek eventueel hulp. Wees ook eerlijk of je allebei wil investeren in de relatie. En leer ook om voor jezelf te zorgen, lief te zijn voor jezelf en maak je partner hier niet verantwoordelijk voor. Verwacht niet van de andere dat die jou geeft wat jij gemist hebt.’

Daarom is een relatie aangaan om je eigen leegte te vullen nooit een goede oplossing. “Je moet eerst van jezelf houden, voordat je van iemand anders kunt houden”, is een cliché, maar is dat niet voor niets. ‘Het is voor ieder mens gezond om ook op jezelf te kunnen staan en je partner niet als aan- of opvulling te zien van jezelf. Wel is het zo dat het hebben van een fijne relatie de meeste mensen weerbaarder maakt’, zegt Hilde.

Zelfzorg in relatie

Dat benadrukt ook Jacoline. ‘Om gelukkig te zijn in een relatie is het belangrijk dat je ook gelukkig kunt zijn met jezelf. Eenzaam kunnen zijn is ook een kunst. Je mag van een partner nooit verwachten dat die jouw ongeluk opvult of de oplossing is tegen jouw eenzaamheid. Als je een relatie start, wil je zelf compleet zijn. Als dat niet zo is, zorg dan eerst voor jezelf.’

Luisteren, communiceren en eerlijk zijn. Het zijn de sleutels tot het oplossen van eenzaamheid. ‘Zorg dat je altijd in verbinding blijft’, noemt Jacoline het. ‘Dat doe je door toegankelijk en beschikbaar te zijn en door op de juiste manier op elkaar af te stemmen. Wederzijds je gevoelens uitspreken en daarom kunnen reageren is een sleutel tot verbinding en het verdrijven van eenzaamheid.’

Dat kun je volgens de relatietherapeut het beste doen door tijd voor elkaar te maken. ‘Om te voorkomen dat je elkaar kwijt raakt moet je hekjes om je tijd heen zetten. Elke dag even samen de dag doornemen, even contact bij het weggaan en thuiskomen of wekelijks een date night.’

Lees ook: Hoe mannen omgaan met liefdesverdriet

Mocht dat een te grote stap zijn, stelt Hilde dat het al helpt om meer lieve dingen voor elkaar te doen. ‘Geef een knuffel in plaats van woorden. Je hoeft niet alles te begrijpen. Geef een bloemetje of een andere attentie. Zeg iedere dag dat je van elkaar houdt. Doe eens iets wat de ander leuk vindt, waar je zelf niet direct iets mee hebt.’ Ook lichamelijk contact blijft belangrijk. En bovendien, stelt Hilde: ‘Zie een relatie nooit als vanzelfsprekend.’

Vond je dit artikel interessant? Volg COMMEN. op Facebook, Twitter en Instagram voor meer verhalen over mentale gezondheid of ontvang updates via Whatsapp. Heb je geen social media? Blijf op de hoogte van onze laatste artikelen via een snelkoppeling op je telefoon of schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang één keer per maand een mail met onze beste artikelen.