Depressie Stempels

Opinie: depressie is allang bespreekbaar, alleen niemand doet het

Depressie is dé verbindende factor in onze samenleving: we weten het alleen niet van elkaar. We praten er namelijk niet over.

By Redactie COMMEN. /

Erover praten is niet het probleem, jezelf blootgeven wél.

Depressie bespreekbaar maken is een hot topic. Om dit te bereiken vertellen BN’ers over hun somberheid, gaat Jan Kooijman in gesprek met depressieve jongeren en toont TrueSelfie de ware aard achter het ‘perfecte’ plaatje. Bespreekbaar maken is echter niet het probleem, spreken over depressie wél. Aan de hand van data laat ik zien dat depressie leeft in onze samenleving, maar dat er maar weinig over gepraat wordt.

Waarom depressie bespreekbaar maken niet genoeg is

Je hoort het de laatste tijd steeds vaker: “maak depressie bespreekbaar”. Steeds meer BN’ers komen uit voor hun kwetsbaarheden en tv-programma’s schenken aandacht aan mentale gezondheid. In het kader hiervan gaat Jan Kooijman tuineren met jongeren die depressief zijn, vond er een heus Deprestival plaats en worden jongeren aangemoedigd hulp te zoeken bij psychische problemen.

Hartstikke goede initiatieven natuurlijk: depressie bespreekbaar maken is noodzakelijk. Ik weet uit eigen ervaring dat blijven rondlopen met dergelijke klachten rampzalige gevolgen kan hebben. Je raakt steeds meer in je eigen gedachten verstrengeld, en voor je het doorhebt bereik je uithoeken van je geest die je nooit hoopte onder ogen te zien.

Praten over je depressieve gevoelens lucht niet alleen op, maar biedt ook erkenning: je komt ervoor uit dat het niet goed met je gaat. Op die manier is de stap naar professionele hulp zoeken dichterbij. Omgaan met depressie vergt een hele hoop tijd en moeite, waarbij alle hulp welkom is.

Toch is er iets vreemds aan de hand met deze ontwikkeling. Depressie is namelijk al bespreekbaar, we weten het alleen niet van elkaar.

De cijfers achter depressie

Mensen zoeken actief naar informatie over depressie, zo blijkt uit Google-cijfers. De zoekmachinegigant houdt van ieder trefwoord bij hoe vaak hier naar gezocht wordt, en plaatst dit in perspectief. Een score van 100 houdt in dat het zoekwoord – in dit geval “depressie” – op zijn piek zit, terwijl een 0 betekent dat niemand er naar zoekt.

Depressie bespreekbaar maken

Over de afgelopen vijf jaar schommelt de grafiek rond een score van 75. Dit houdt in dat de term relatief populair is, en bovenal vrij stabiel. Zo nu en dan gaat het wat beter met onze mentale gezondheid en zakken we naar een score van 50, maar dit zijn uitzonderingen.

Uiteraard zijn dit relatieve scores en zeggen ze niets over het absolute aantal mensen dat zich bezighoudt met het onderwerp. Dit zijn maandelijks ruim 40,000 personen, zo leert Google ons.

Aantal Google-zoekopdrachten per dag naar "depressie" en "jesuisdepri"

Met een beetje bravoure kun je dus zeggen dat Nederland geïnteresseerd is in het onderwerp. Daarbovenop komt het feit dat campagnes duidelijk invloed hebben. In de TrueSelfie-maand van 2018 leefde de zoekterm op, behaalde een piek en daarmee was depressie populairder dan ooit tevoren. Op het internet tenminste.

Is depressie bespreekbaar?

Dat mensen op zoek gaan naar informatie, wil echter niet zeggen dat ze ook het doel van de mediacampagnes volgen: depressie bespreekbaar maken. Dit wordt namelijk minder fanatiek gedaan.

Depressie bespreekbaar maken Populariteit zoekopdracht #jesuisdepri op sociale media

Op Instagram en Twitter wordt minder over depressie gepraat dan je zou verwachten op basis van de Google-cijfers. Op een schaal van 1 tot 100 behaalt #depressie een score van 40 qua populariteit. #Jesuisdepri blijkt minder in trek en behaalt 12 punten.

De populariteit van een zoekterm zegt echter niks over de inhoud van de berichten. Wellicht wordt social media wel overspoeld door posts van mensen die uitkomen voor hun depressie?

Dit is niet het geval. Wie de Instagram– en Twitter-lijsten doorbladert komt vooral veel berichten tegen die iets zeggen over de eerdergenoemde tv-programma’s, maar niet over depressie zelf. Mensen die hun ziel bloot blootstellen en toegeven depressief te zijn, kom je nog minder tegen.

Wie een beetje zoekt komt genoeg persoonlijke berichten tegen, maar het aantal staat in schril contrast met mensen die een algemene opmerking over depressie plaatsen.

Depressie bespreekbaar maken is niet het probleem

Daarmee komen we uit bij het volgende probleem: depressie komt zoveel voor dat het eigenlijk allang bespreekbaar is, maar niemand doet het.

Je ziet dit niet alleen in de onlinewereld, maar ook offline blijft het lastig om voor je depressie uit te komen. Tijdens een gesprek is het nog steeds de norm om aan te geven dat er geen vuiltje aan de lucht is. De standaardreactie op de vraag of alles goed gaat is “ja, prima hoor.”

Eerlijk zeggen hoe het met je gaat

Eigenlijk jammer, aangezien mensen normaler reageren dan je zou verwachten wanneer je eerlijk antwoord geeft. Bij wijze van experiment heb ik eens twee dagen tegen iedereen gezegd hoe het daadwerkelijk ging. Tijdens gesprekjes bij de koffieautomaat, in het voorbijgaan en in de kroeg hield ik geen blad voor de mond.

Ik gaf aan dat ik weer naar de psychiater was geweest, het niet zo lekker ging en dat ik mij hopeloos voelde. Alhoewel sommige ‘respondenten’ het ietwat ongemakkelijk vonden, is de reactie nooit bot of raar geweest. Sterker nog, de meesten reageerden begripvol en geïnteresseerd. Hun wedervragen of pogingen om mij moed in te praten waren niet altijd even tactisch en doeltreffend, maar het gebaar wordt gewaardeerd.

Mijn ‘depressie bespreekbaar maken’-experiment staat natuurlijk niet symbool voor de samenleving als geheel. Toch denk ik dat het veel zegt over de huidige stand van zaken.

> Ook interessant: Hoe je mensen in rouw helpt, volgens een rouwadviseur

Het gesprek komt nog niet los

Het gesprek komt namelijk nog niet echt los. Dit terwijl steeds meer BN’ers zichzelf blootgeven en anderen aanmoedigen hetzelfde te doen. Ook waren er vele steunbetuigingen aan de deelnemers van #jesuisdepri. Vervolgens zelf het gesprek over depressie starten, vindt minder plaats.

Misschien is een Twitter-bericht te kort van stof om het over mentale gezondheid te hebben. Misschien is Instagram te gericht op het delen van foto’s en het sturen van dm’s om gesprekken over depressie te starten. Dat kan.

Ik denk echter dat het ligt aan het feit dat wij er als maatschappij nog niet klaar voor zijn. De ziekte wordt namelijk nog vaak gezien als een zwakte. Uitkomen voor je gevoel wordt lang niet door iedereen gewaardeerd. Dit zie je continu terug, in praktisch elke situatie.

Wanneer je als jongen aangeeft iets eng te vinden, wordt je al snel uitgescholden voor “mietje”, of “homo”. Wanneer je als meisje veel huilt ben je al vlug dat “hysterische wijf” of een “emotioneel wrak”. Hoeveel werkgevers begripvol reageren wanneer je ’s ochtends belt dat je niet komt, omdat je je somber voelt is denk ik op een paar handen te tellen. Depressie is immers een interne ziekte, en daardoor moeilijk begrijpbaar voor anderen.

Pauline laat zien hoe het ook kan. Als je dit leest: top!

Het begint al bij de opvoeding

We worden opgevoed met het idee dat onaantastbaarheid goeds is. Je moet zelfstandig zijn, van niemand afhankelijk en altijd je eigen boontjes doppen. Op zich geen verkeerde gedachte, maar wel als het op depressies aankomt. Er zijn heel veel spreekwoorden om aan te geven dat werken en je groot houden tot succes leiden, maar slechts enkelen die aangeven dat kwetsbaarheid tonen goed is:

  • Niet klagen, maar dragen
  • Niet lullen, maar poetsen
  • Geen oude koeien uit de sloot halen

Waarom zeggen we wel “kom op, even doorzetten” tegen een depressief persoon, maar niet “even doorrennen, je kunt het best” tegen een persoon met een gebroken been? Beiden zijn beschadigd en moeten herstellen, maar dit is slechts bij één zichtbaar.

Depressie bespreekbaar maken met rappers

In contact staan met je gevoel en aangeven wanneer het niet goed gaat is geen zwakte, maar juist een blijk van zelfkennis en controle. Kuist door uit te komen voor je mentale klachten ben je krachtig: je zet op die manier de situatie immers naar je eigen hand. Bovendien staat uitkomen voor je gevoel succes hebben absoluut niet in de weg. Hier zijn meer dan genoeg voorbeelden van.

In ons eigen land hebben we artiesten als Big2 en Ronnie Flex. Eerstgenoemde kon niet goed overweg met alle aandacht die kwam kijken bij succes en voelde zich gevangen in een nepimago. Hij kwam weer bij zinnen door te mediteren, de confrontatie met zichzelf aan te gaan en sinds enkele weken is er een nieuw album uit. Ronnie Flex maakt liedjes over liefdesverdriet, zelftwijfel en sluit shows regelmatig af met inspirerende woorden aan de nieuwste generatie.

Click here to display content from YouTube.
Learn more in YouTube’s privacy policy.

Open "Big2: “Ik was volledig opgebrand” | WHDP" directly

In plaats van dat we kinderen aanleren dat gevoelig zijn een bepaalde kracht in zich heeft, leren we ze zich sterk te houden en vooral zo min mogelijk te voelen. Dit is een foutieve gedachte, omdat het een het ander niet uitsluit. Door namelijk heel erg verbonden te zijn met je gevoel en te weten wie je bent (en wat je bent), kun je elke situatie aan. Je emoties leren begrijpen en reguleren is niets minder dan een superkracht.

> Leestip: De ultieme gids voor het omgaan met je depressie

Omgeving heeft grote invloed

Uiteraard heeft je omgeving hier een grote invloed op. Voor een kind uit een creatieve, kunstzinnige omgeving is het makkelijker om zich kwetsbaar op te stellen dan voor iemand uit een achterstandswijk met bijbehorende machocultuur.

Mijn eigen jeugd was absoluut niet makkelijk en daar heb ik tot de dag van vandaag nog steeds last van. Achteraf blijkt dat ik niks heb verwerkt uit die tijd en altijd heb door gebeukt, tot het op een dag niet meer ging. Als ik toentertijd wél de mogelijkheid zag om kwetsbaar te zijn, had ik een hele hoop problemen van vandaag de dag niet gehad.

Het is gelopen zoals het is gelopen en van iedere ervaring leer je weer, maar ik gun het toekomstige generaties zó om open te kunnen praten over hun kwetsbare kanten.

Uit de kast komen

Door deze maatschappelijke opvatting is ‘uit de kast komen’ als depressief persoon op social media een hele opgave, aangezien het dan ineens voor iedereen zichtbaar is hoe je je werkelijk voelt. Anno 2018 staat iets op Insta of Snap zetten immers gelijk aan een officiële akte van weleer.

Depressie is in feite niets anders dan angst. Je maalt over het verleden, of zit in over de toekomst. Toegeven dat je depressief bent, draait daarom vooral om de confrontatie met jezelf aangaan – en dat is doodeng. Depressieve klachten raken je diepste gevoelens, verlangens en twijfels.

Door te zeggen dat je depressief bent, geef je eigenlijk toe dat je angst kent. Sterker nog, je onthult je grootste angst aan iedereen die het maar wil horen. Het is makkelijker om te laten zien hoe leuk je het hebt, wat voor kleren je hebt gekocht en hoe esthetisch je kom quinoa-salade oogt. Depressieve gevoelens en gedachten horen hier niet bij en houden we liever voor ons zelf.

> Lees ook: Zo beïnvloedt Facebook je depressie

Onaantastbaar zijn is de norm

Sterk en onaantastbaar overkomen is de norm, ook op social media. Wie zich slecht voelt, trekt zich terug, of gaat in therapie. Het liefst duurt deze behandeling zo kort mogelijk, aangezien weer ‘in de running zijn’ belangrijk is. Dit terwijl depressieve klachten verwerken tijd kost: er kunnen jaren voorbijgaan zonder je ook maar een stukje beter te voelen.Depressie bespreekbaar maken

Onze samenleving is daarmee vooral gebouwd op vlug weer op de been zijn, en tonen dat je gelukkig en zelfredzaam bent. Het internet biedt plaats aan ontelbaar veel verhalen over mensen die ‘het’ gemaakt hebben, maar slechts aan weinig verhalen over mensen die jammerlijk faalden.

Erg jammer, aangezien juist dit de verhalen zijn waarin mensen zich herkennen. Dit zijn de verhalen waaruit je steun kunt halen.

Waar zijn de eenzame jongeren?

Een mooie anekdote hierover is het feit dat ik geen enkele eenzame jongere ken, terwijl ze er toch echt moeten zijn. Sterker nog, volgens recente cijfers is maar liefst een op de drie jongeren in Nederland ‘matig eenzaam’. Dat betekent dat zij bij tijden graag meer persoonlijk contact willen en last ondervinden van hun eenzaamheid. Ze hebben minder concentratie, slapen slechter en ervaren meer stress.

Niemand uit mijn Facebook-, Instagram- of Twitter-lijst heeft publiekelijk aangegeven eenzaam te zijn. Dit terwijl ik er toch minstens 150 persoonlijk zou moeten kennen. Toch is dit niet het geval. Toegeven dat je eenzaam bent, is immers eng. Hetzelfde gaat op voor uitkomen voor je depressie.

> Lees ook ons artikel over eenzaamheid bij jongeren

Conclusie depressie bespreekbaar maken

Begrijp me niet verkeerd: het is goed dat er steeds meer aandacht komt voor depressieve klachten en mentale gezondheid in het algemeen. Hoe lager de barrière om erover te praten, hoe beter.

Ik denk echter dat depressie bespreekbaar maken veel moeilijker is dan we tot nog toe dachten. Relatief weinig mensen praten over hun somberheid omdat het nog steeds als teken van zwakte wordt gezien. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor eenzaamheid (onder jongeren).

Zelf voel ik mij ook af en toe eenzaam, maar zou er alsnog moeite mee hebben om dit publiekelijk op Facebook of Instagram te zetten. Dit terwijl het uiteindelijk wel beter zou zijn: blijkbaar ervaart een derde van mijn vriendenlijst hetzelfde. De oplossing zou daarom zo makkelijk kunnen zijn: waarom spreken we niet meer met elkaar af? Op die manier zijn we allemaal minder eenzaam.

Hetzelfde geldt voor depressie: iedereen heeft ‘het’, waarom praten we er dan niet meer over met elkaar? Alhoewel de oplossing zo simpel lijkt, denk ik echter dat er een forse cultuuromslag voor nodig is om dit te bereiken. Somber en verdrietig zijn is immers nog steeds een zwakte, en geen kracht. Dat moet veranderen.

Tags: ,

You may also like

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *