“Ongeveer twee procent van de gebruikers heeft echt baat bij antidepressiva. Dan gaat het om zeer zware depressies. Bij lichtere vormen is tijd vaak een betere heelmeester.” Over het effect van antidepressiva.
Antidepressiva-effect meestal verwaarloosbaar
Ongeveer één miljoen Nederlanders maken gebruik van antidepressiva, maar slechts een klein percentage van dat aantal gebruikers heeft daadwerkelijk baat bij het medicijn. Dat zegt oud-huisarts en onderzoeker Dick Bijl tegenover Het Parool.
Volgens Bijl wegen de voordelen lang niet op tegen de soms heftige bijwerkingen en wordt er door de farmaceutische industrie ook helemaal geen serieus en onomstootbaar onderzoek naar het zogenaamde gelukspilletje gedaan.
Om te beginnen klopt er volgens Bijl niks van het onderzoek dat de farmaceutische bedrijven doen naar de werking van antidepressiva en wordt het medicijn daarom vaak onterecht verstrekt. Sterker nog: de meeste gebruikers zouden er helemaal geen effect bij hebben. Wat een antidepressivum nou eigenlijk precies voor nut heeft is helemaal niet bekend.
Dat zou volgens de onderzoeker komen omdat tests “ondeugdelijk” zijn. Proefpersonen kunnen vaak al weten of ze het echte medicijn of een placebo hebben ontvangen. “Echte pillen geven een droge mond en placebo’s niet. Die kennis beïnvloedt het onderzoek.” En dus zijn veel tests omtrent antidepressiva verwaarloosbaar.
“Als je ervoor zorgt dat patiënten van de neppil ook een droge mond krijgen, vind je geen verschil meer tussen de echte en de neppe pil. Maar zo’n zogenaamd actief placebo is niet verplicht. Dat deugt natuurlijk niet”, aldus Bijl.
Ook zou de farmaceutische industrie tijdens deze onderzoeken vooral denken aan zakendoen en niet in de eerste plaats de werking van het medicijn of het belang van de patiënt.
Lees ook: Kip/ei: hoe eenzaamheid en depressie elkaar beïnvloeden
Patiënten vaak onterecht en te lang onder behandeling
Dan gooit Bijl een schokkend percentage op tafel. Volgens hem zouden slechts twee procent van de één miljoen Nederlandse gebruikers, zo’n 20.000 mensen dus, echt baat bij hebben bij het gebruik van een antidepressivum. “En dan gaat het om zeer zware depressies. Bij lichtere vormen is tijd vaak een betere heelmeester.”
Niet alleen mensen met de diagnose depressie slikken deze pillen, maar ook personen met angst- en dwangstoornissen of een andere psychische aandoening.
Een derde van de patiënten die aan een lichte depressie lijden zijn vaak al na drie maanden over de ergste klachten heen, zonder behulp van antidepressiva. Na een half jaar is dit al twee derde van de patiënten, weet Bijl. Hij adviseert vooral actief te blijven en zoveel mogelijk leuke dingen te gaan doen om de gedachten te verzetten en de lichte somberheid zonder medicijnen te lijf te gaan.
Ook interessant: Nee, CBD olie is niet de oplossing voor je depressie
Te lang aan de antidepressiva
Ondanks dat deze milde depressies vrij snel over zijn, krijgen veel van deze patiënten toch een antidepressivum voorgeschreven en worden ze ook nog eens te lang opgezadeld met het medicijn. Sterker nog: de officiële richtlijnen melden dat antidepressiva ongeveer negen maanden geslikt moeten worden, maar veel mensen lopen jaren met deze medicijnen rond.
Dit kan volgens de onderzoeker omdat artsen niet ingrijpen of vaak zelfs helemaal niet op de behandelperiode letten, maar ook omdat ontwenningsverschijnselen of bijwerkingen hetzelfde kunnen zijn als de klacht zelf. Denk aan angst, somberheid of zelfs suïcidale gedachten.
Ook zijn er bijwerkingen die psychische problemen kunnen versterken. Denk bijvoorbeeld aan seksuele stoornissen of gewichtstoename, wat iemand onzeker en somber kan maken. Daarnaast is slaaptekort een bekende bijwerking, wederom met mogelijk grote gevolgen.
Zodoende komt een groot deel van de antidepressiva-slikkers in een vicieuze cirkel terecht, waardoor stoppen lastig is. Gebruikers voelen zich bijvoorbeeld angstig zonder het medicijn, terwijl ze de pillen slikken of wanneer ze proberen af te bouwen.
“Ik denk dat één op de twee gebruikers moeite heeft met stoppen. Er zijn gevallen bekend waarbij stoppen kan leiden tot ziekenhuisopname en zelfdoding”, weet Bijl.
Lees ook: Wij spraken mensen over wat ze doen tegen hun winterdepressie
Farmaceutische industrie en zorgverzekeraars werken niet mee
Om ervoor te zorgen dat patiënten op een rustige en veilige manier kunnen afbouwen, zijn bepaalde methodes ontwikkeld. Maar veel instanties waar de patiënt direct of indirect mee te maken krijgt, willen helemaal niet meewerken.
Taperingstrips zijn bijvoorbeeld een goed hulpmiddel om de dosis beetje bij beetje af te bouwen. In deze strips zitten pillen die steeds minder van de werkende stof bevatten. Maar sinds 2014 willen zorgverzekeraars deze niet meer vergoeden en de pillenfabrikanten gaan niet lager dan 37.5 milligram per pil.
En dus zijn behandelden aangewezen op hun eigen portemonnee en de mazzel een instantie te vinden die hen wel wil helpen met afbouwen. “Dat begrijp ik niet”, concludeert Bijl. “De zorgverzekeraar kan mensen van de antidepressiva krijgen en voor een positieve verandering in het leven zorgen. Daarbij hoeft de zorgverzekeraar op den duur zelfs minder medicatie te vergoeden, maar toch gebeurt dat niet.”
Vond je dit artikel interessant? Volg COMMEN. op Facebook, Twitter en Instagram voor meer verhalen over mentale gezondheid, of ontvang al onze artikelen via WhatsApp. Heb je geen social media of geen zin om ons te volgen? Blijf op de hoogte van onze laatste artikelen via een snelkoppeling op je telefoon of schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang één keer per maand een mail met onze beste artikelen.