De nacht. De nacht kan mooi zijn. De nacht kan wild zijn. De nacht kan rustgevend zijn. De nacht kan donkerder dan donker zijn. Het was zo’n donkere nacht waarop Caro Suringar begon om de donkerte van zich af te schrijven. Het was het begin van een boek over de ongrijpbaarheid van een depressie. Een boek over herkenning, over hoop en houvast. Een boek dat een rauwe, pure werkelijkheid laat zien in een Shiny Happy People-tijdperk. Ik sprak met de auteurs van ‘Golven van verdriet’.
Terug naar een nacht in december 2018, waarin Golven van verdriet geboren werd. “Ik ben in een nacht wat gaan typen om te verwerken wat ik had meegemaakt en wat ik voelde. De volgende ochtend had ik twintig bladzijden en ben ik naar Sacha gegaan”, vertelt Caro. Met Sacha bedoelt ze Sacha Verheij, een goede vriendin die ze leerde kennen op de opleiding Humanistiek. “We hadden al veel gesprekken gehad over onze depressies. Ik vroeg: ‘vind je het tof om hier een boek van te maken?’”
Sacha stemde in en het project kwam definitief van de grond. Vriendin Emma Schröder werd aan het team toegevoegd als illustrator, waarna gedurende het proces nog 5 illustrators aan de slag gingen: Mans Weghorst, Eva de Jong, Lena Umbgrove, Nienke van Duuren en Sanne Kerssens.
Vlnr: Caro, Sacha & Emma
“Het surfen leert ons veel over het leven”
Als titel werd gekozen voor Golven van verdriet en het is geen toeval dat Sacha, Caro en Emma zich thuis voelen in de golven. Of beter gezegd óp de golven. Surfen is een gedeelde passie van de vriendinnen. “Het surfen leert ons veel over het leven. De zee herinnert ons eraan om niet tegen golven te vechten, maar juist met de golven te dansen. Soms ga je kopje onder, maar je komt altijd wel weer boven. Soms voel je je overspoeld door verdriet, maar de zon gaat altijd weer schijnen. Alles komt in golven”, schetst Sacha de overeenkomst met een depressie.
In maart van 2020 was het boek eindelijk af en was er via crowdfunding ook genoeg geld opgehaald om Golven van verdriet uit te geven, maar het coronavirus stelde de lancering nog een tijd uit. Maar dat was niet het enige obstakel. “Wat heel lastig was”, legt Caro uit, “was dat we vanuit de universiteit gewend waren om academisch te schrijven. Het loslaten van dit exacte beschrijven was een uitdaging voor mij. Uiteindelijk vond ik het heel leuk om geen kaders te hebben. Dat maakt ook dat het een boek is geworden dat dicht bij me staat.”
Een groter obstakel dan dat was de uitgever minder betrouwbaar bleek dan gedacht. Daarop moesten de auteurs besluiten het boek in eigen beheer te nemen en het zelf te laten drukken. Een hele operatie, maar in december was het eindelijk zover en konden de eerste boeken verzonden worden.
Lees ook: Word je depressief van schrijven? Over de link tussen creativiteit en depressiviteit
Shiny Happy People-tijdperk
De decembernacht in 2018 was misschien het officiële begin van Golven van verdriet, maar om het echte fundament te vinden moeten we jaren verder terug. Het boek is namelijk geen willekeurig verhaal over depressie, maar gegrepen uit de rauwe werkelijkheid waar de auteurs mee hebben moeten kampen en waar ze nog steeds mee om moeten gaan.
“Twee jaar na het overlijden van mijn vader gleed ik in een depressie”, vertelt Sacha, die haar vader verloor aan suïcide na een depressie. “Ik zat in klas 6 en ging het laatste half jaar niet meer naar school. Vanaf mijn zeventiende tot aan mijn drieëntwintigste heb ik vier depressies gehad.” Ook Caro overwon meerdere depressies, maar maakt de gevolgen nog steeds mee. “Het komt terug in periodes van twijfel en onzekerheid. Als ik niet weet wat ik ga doen, wie ik precies ben en waar ik heen wil. Het is een gevoel van richtingloosheid en zelfhaat, waarbij ik te veel ga nadenken over mijn leven.”
Die ervaringen spoorden Caro, Emma en Sacha aan om het boek te maken. “Het is zo’n ongrijpbare ziekte”, zegt Emma. “Het is als jong persoon superfijn om je te kunnen identificeren met anderen die hetzelfde doormaken. Deze strijd heeft voor mij voor zulke lange en eenzame tijden gezorgd. Het is fijn om te weten dat je niet de enige bent. Zeker met het ‘Shiny Happy People’-tijdperk van social media als scherp contrast met de soms rauwe werkelijkheid.”
Golven van verdriet: “Een uitnodiging tot kwetsbaarheid”
“Dit boek is een uitnodiging tot kwetsbaarheid”, vult Sacha aan. “We laten niet alleen de rauwe kant van het leven zien, maar omarmen het ook. Toen ik depressief was miste ik een andere kijk op depressie: een zachte kijk die niet oordeelt, maar observeert. Ik hoop met dit boek de denkwijze rondom mentale gezondheid te veranderen.”
Toch is het zeker geen zelfhulpboek over hoe je met depressie moet omgaan of een handleiding hoe je met een depressief iemand om moet gaan. En al helemaal geen klinische encyclopedie over wat een depressie nou eigenlijk is. “Het boek geeft een nieuwe blik op depressie weer: in plaats van er tegen te vechten, laten we het er zijn”, vertelt Caro.
Maar ondanks deze nieuwe kijk op de ziekte is Golven van verdriet zeker niet alleen een boek voor mensen die ervaring met een depressie hebben. “Mensen die hier geen ervaring mee hebben, vinden het vaak lastig voor te stellen hoe zoiets is. Door onze woorden en illustraties hopen we een beter beeld van depressie te creëren.”
Waarom was het voor jullie zo belangrijk dat er illustraties in kwamen? Waarom werd het niet gewoon een ‘normaal’ boek met tekst zonder plaatjes?
Sacha: “Soms zegt één beeld meer dan duizend woorden kunnen doen. We hopen door middel van illustraties kracht bij te zetten bij het verhaal dat we willen overbrengen. Zoals we al zeiden is depressie vaak iets ongrijpbaars voor mensen. Beelden kunnen een depressie tastbaarder maken en zo helpen meer begrip te creëren. Verder kun je het boek door de afwisseling van tekst en beeld op elke willekeurige bladzijde openslaan.”
Heb jij, Emma, naast illustraties ook dingen geschreven of Caro en Sacha hierin geadviseerd?
Emma: “Als ontwerper ben je altijd bezig met de context, dus in dit geval: voor wie maak je het en wat wil je overbrengen? Ik vind het altijd fijn om daarmee te puzzelen en dus te adviseren door verder te vragen hoe we onze boodschap kunnen overbrengen. Zelf draag ik in woord vooral bij door middel wat metaforen erin te gooien ter verbeelding.”
Wat valt er voor mij, als iemand met een verleden met depressie, nog te leren van of te ontdekken in jullie boek?
Caro: “Ik denk dat veel mensen worstelen met verdriet of angst. Ook hebben veel mensen last van té kritisch zijn op zichzelf. Mijn innerlijke dialoog heeft vaak een kritische stem. Dat is voor mij soms heel lastig. Laat ik mijn kritische stem er zijn? Is die er om mij te helpen? Wil het iets duidelijk maken? Hoe kan ik met deze kritische stem omgaan? Ik heb op den duur geleerd dat het niet helpt als ik de stem negeerde of weg duwde. Het er laten zijn en er op een dieper niveau naar luisteren is wat wél helpt.”
Sacha: “Ik hoop met het boek nieuw licht te schijnen op depressie. Niet alleen onze andere manier, onze zachte kijk, maar ook het gebruik van gedichten, filosofie en persoonlijke essays kunnen tot verrassende inzichten leiden. Juist omdat we op een andere manier op depressie ingaan.”
Wat hopen jullie dat de lezer denkt of voelt als hij of zij de laatste bladzijde heeft omgeslagen?
Caro: “Ik hoop dat de lezer zich even in een andere wereld heeft kunnen wanen. Een wereld die misschien heel bekend voorkomt of juist niet. Als het bekend voorkomt hoop ik dat die persoon dan zichzelf gezien en herkend voelt. Als het niet bekend voorkomt hoop ik dat diegene zich dan beter kan inleven in iemand voor wie de wereld van depressie bekend is.”
Lees ook: Waarom een waardegericht leven kan helpen bij depressie
Sacha: “Zin in het leven! Ik hoop dat de lezer zich geïnspireerd voelt, dankbaarder voor alle aspecten van het leven wordt en liever tegen zichzelf gaat praten. Als iemand het leest die iemand kent met een depressie hoop ik dat hij of zij diegene een berichtje stuurt of een gesprek aangaat over depressie. Voor iemand die er ervaring mee heeft hoop ik dat hij of zij zich gezien en gehoord voelt. Ik hoop dat die persoon terug kan grijpen naar het boek, te alle tijde. Voor inspiratie, steun, herkenning en ontspanning.”
Golven van verdriet is nu verkrijgbaar en hier te bestellen!
Vond je dit artikel interessant? Volg COMMEN. op Facebook, Twitter en Instagram voor meer verhalen over mentale gezondheid, of ontvang al onze artikelen via WhatsApp.
Heb je geen social media of geen zin om ons te volgen? Blijf op de hoogte van onze laatste artikelen via een snelkoppeling op je telefoon of schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang één keer per maand een mail met onze beste artikelen.