Er zijn van die momenten dat je niet weet wat je met jezelf aanmoet. Je gedachten blijven maar doorgaan en het hopeloze gevoel wordt met de minuut erger. Meestal is het echter een stuk minder erg dan het lijkt, maar dit beseffen terwijl je er midden inzit is lastig. Zo ga je om met een hopeloos gevoel.
Tips voor het omgaan met een hopeloos gevoel
Je komt thuis na een lange werkdag, doet je schoenen uit, neemt plaats op de gare bank van de IKEA en ineens wordt je overvallen door je eigen gedachten. “Waar ben ik mee bezig? Welke kant gaat mijn leven op? Waarom doe ik wat ik doe? Wat maakt het allemaal eigenlijk uit?”
Onze hersenen associëren vrolijk door en voor je het doorhebt haal je de meest deprimerende en gruwelijke scenario’s naar boven. Het liefst zou je deze eindeloze trein aan hersenkronkels het zwijgen opleggen, maar dat gaat niet. Slapen is al helemaal niet mogelijk, want je hersenen zijn allesbehalve rustig.
Een hopeloos gevoel: we hebben het allemaal meegemaakt. En alhoewel het op het moment lijkt alsof je hele leven één uit de hand gelopen practical joke is, valt het achteraf eigenlijk altijd mee. Het is daarom belangrijk om jezelf zo snel mogelijk uit deze cirkel te halen aan de hand van deze vijf tips.
1. Adem
Het klinkt alsof ik een handleiding voor pasgeborenen aan het maken, een soort “Leven voor dummies”, maar het is daardoor niet minder waar: adem in, en adem uit.
Wie veel last heeft van stress, zich hopeloos voelt of in paniek is vergeet vaak de meest basale dingen uit te voeren. Nu liggen iedereen zijn prioriteiten anders maar over één ding kunnen we het hopelijk eens zijn: we moeten allemaal ademen.
Dit is echter makkelijker gezegd dan gedaan. Wie te snel ademt krijgt last van een stijgende hartslag omdat je lichaam denkt een topprestatie te moeten leveren. Wie te langzaam of te weinig ademt krijgt niet genoeg zuurstof binnen, met alle problemen van dien.
Trek daarom je longen helemaal vol met lucht, houd een seconde of twee vast en adem op een langzaam tempo weer uit. Niet alleen krijg je hierdoor meer helderheid in je hoofd, ook kalmeert je hartslag zo. Herhaal dit ongeveer vier keer.
Lees ook: Continu het idee dat je weekend niet leuk genoeg is? Zo ga je om met weekendstress
2. Praat, schrijf of vlog het van je af
Breng onder woorden waar je precies mee zit. Door over je situatie en gedachten te schrijven verduidelijk je het probleem. Ik raad aan om dit met tekst te doen, want zo moet je namelijk kiezen welke woorden je gaat gebruiken. Zonder dat je het doorhebt dwing je je hersenen zo tot nadenken, en concretiseer je de gevoelens.
Zodra dit op papier staat begint de analyse. Wat zit je eigenlijk dwars? Wat is de aanleiding? En wat is jouw aandeel? Kun je er iets aan doen? Gedachten hebben de nare neiging snel van kwaad tot erger te gaan, waardoor een kleine tegenslag een rits aan andere deprimerende hersenkronkels opent.
Wanneer je gedachten niet concreet maakt door ze op papier te zetten of uit te spreken blijven ze in je gedachten spoken. Hierdoor ontstaat het risico op een cirkelredenering en daar is moeilijk uit te breken. Dit is overigens helemaal niet erg of gek, want hersenen zijn ervoor gemaakt om na te denken.
Veel mensen willen bijvoorbeeld hun gedachten stoppen, maar dat is niet mogelijk. Het is wel mogelijk om te leren omgaan met hersenkronkels. Zo ben je wel degelijk in controle over het gevoel dat je krijgt door gedachten. Een hersenspinsel is namelijk niet goed of slecht, de emotie die jij eraan verbindt wel.
Ook wanneer je geen mentale gezondheidsproblemen hebt is het belangrijk om onder woorden te brengen waar je mee zit. In het ideale geval zijn gedachten namelijk een doorgeefluik. Je pikt iets op uit een boek, film, liedje of YouTube-filmpje en past dit toe op iets, of vertelt erover tegen anderen.
Wanneer je dit niet doet ontstaat er kortsluiting in je hoofd, omdat je alleen bezig bent met dingen opnemen, en niet met verwerken. Dit zorgt voor problemen in onze samenleving waarin we overspoeld worden met informatie. Een gemiddeld persoon uit de 17e eeuw kreeg gedurende zijn of haar hele leven net zoveel informatie te verwerken als dat jij binnenkrijgt met tien minuten scrollen op Facebook.
Lees ook: Hoe mannen omgaan met liefdesverdriet
3. Denk aan leuke dingen
Het mooie aan het hebben van een hopeloos gevoel is dat je je ooit anders hebt gevoeld. Ieder mens weet hoe het is om blij te zijn, of in ieder geval om je beter te voelen dan nu. De kunst is om te proberen terug te grijpen naar dat gevoel. Dit wordt makkelijker door precies de situatie van toen te schetsen:
- Waar was je?
- Met wie?
- Hoe laat was het?
- Wat deed je precies?
- Waarom was je daar?
Psychologen noemen dit positieve visualisatie. Door aan leuke dingen te denken houd je je hersenen voor de gek dat je ook daadwerkelijk blij bent, terwijl denken aan deprimerende zaken juist het hopeloze gevoel versterkt.
Objectief gezien gaat het namelijk helemaal niet zo slecht met je: je voelt je alleen wel zo. Als je dit leest ga ik er echter vanuit dat je te eten hebt, slaapt in een bed met een dak boven je hoofd en een internetverbinding hebt. Gefeliciteerd: je hebt het beter voor elkaar dan miljarden mensen op aarde. Uiteraard doet dit niet af aan jouw gevoelens, maar relativeren is gezond.
4. …Of denk aan slechte dingen
Ben je pessimistischer ingesteld? Mooi, ik mag je nu al. Draai de vraag in dat geval om: wat is het slechtste wat nu zou kunnen gebeuren? Is dat het overlijden van een geliefde? Het afbranden van je huis waar je wekelijks 80 uur voor zwoegt? Of is het de grootste ramp wanneer je hond of kat plotseling sterft?
Dit fenomeen van omgekeerd denken staat bekend als ‘Anti Goals‘, en is geïntroduceerd door Andrew Wilkinson. Wilkinson is een gevierd ondernemer, maar kampt daarnaast ook met mentale gezondheidsklachten, waaronder depressie. Wanneer hij het zwaar heeft schrijft hij daarom horrorscenario’s op.
Zijn ergste nachtmerrie is ’s ochtends in de file naar kantoor rijden, daar de hele dag vergaderen en praten met collega’s die hij eigenlijk niet mag om vervolgens ’s avonds geen tijd voor zichzelf te hebben vanwege een te volle agenda. Door de vergelijking met zijn eigen leven te maken klaart zijn hopeloze gevoel op.
Ook interessant: Onzekerheid overwinnen, maar dan zonder gelul
5. Ellende hoort erbij
Mensen laten graag hun nieuwe huis, auto of baan zien aan de buitenwereld, maar trekken zich terug zodra het minder voorspoedig gaat. Dit is een logische reactie, want mensen zijn continu bezig met vergelijken en het vaststellen van een sociale rangorde. Zwakte tonen is niet goed voor je imago, maar succes wel.
Ik bekijk de samenleving daarom als een soort apenrots, waarin iedereen zijn plek probeert te claimen op basis van resultaten. Aangezien beeldvorming belangrijk is zie je op Facebook, Instagram en Snapchat overwegend positiviteit. Aangezien we dagelijks steeds meer tijd op sociale media doorbrengen kan je wereldbeeld hierdoor wel vervagen.
Zo lijkt het erop alsof de rest zijn of haar leven wel altijd voor elkaar heeft, maar niets is minder waar. Iedereen is bekend met een hopeloos gevoel en maakt dingen mee in het leven. Door juist op zoek te gaan naar dit soort verhalen kweek je een meer realistisch wereldbeeld, en voel je je minder alleen. Zonder ellende geen blijdschap.