Ik ken Imke (20) al sinds we bij elkaar op dansles zaten op de basisschool, maar we hebben het eigenlijk nooit open gehad over zelfbeschadiging, terwijl we allebei van elkaar weten dat we ermee geworsteld hebben. Daarom nodigde ik haar bij mij thuis uit, om te vragen hoe zij zelfbeschadiging ervaart en wat de dingen zijn die haar hebben geholpen snijden tegen te gaan.
Tessa: Hoe begon je met jezelf beschadigen?
Imke: Het is de eerste keer dat ik zo open over zoiets praat. Ik denk dat ik… (pauze) – Het ging niet goed met me, en toen ik zag plaatjes op Tumblr van mensen die zichzelf aan het snijden waren en verhalen erbij plaatsten. Dus ik dacht, ik weet nu nog niet hoe, maar misschien werkt het.
De eerste keer was heel dubbel. Aan de ene kant voelde het fijn en kon ik mijn agressie kwijt. Aan de andere kant dacht ik ook: ik heb dit nu gedaan, maar hoe verstop ik het? Moet ik nu altijd lange mouwen dragen, of bijvoorbeeld armbandjes omdoen?
Ik dacht ook: ik heb dit uitgeprobeerd, dus we zullen zien hoe het verder gaat. En het ging op een negatieve manier verder. Op een gegeven moment dacht ik elke dag: ik moet dit nu doen, ik moet dit nu doen. Ik wist dat het niet hoorde, maar dat boeide me niet zoveel. Het gaf me namelijk wel, al was het tijdelijk, een goed gevoel.
Als je geen Tumblr had gehad, denk je dan dat je ooit begonnen was met jezelf beschadigen?
Ik denk het wel, omdat ik er ook in geïnteresseerd was geraakt omdat jij het aan mij had verteld. Ik voelde mezelf ook niet goed, en omdat ik wist dat jij er op deze manier mee omging, dacht ik: misschien is dit ook iets voor mij. Daardoor ging ik op zoek naar meer informatie en zo kwam ik op Tumblr terecht.
Had je toen het op zijn ergst was het idee dat je er iets aan moest doen?
Nee, daar heb ik nooit aan gedacht. Als ik dit maar lang genoeg blijf doen, gaat het vanzelf een keer mis, dacht ik. Deze gedachte was op dat moment goed, omdat ik ook echt wilde stoppen met leven.
Er waren ook momenten dat ik gewoon helemaal los ging. Het interesseerde me toen niet wat er zou gebeuren.
Hoe ging je om met de littekens op je armen, heb je ze al die tijd verborgen gehouden?
Ik vond het moeilijk, alles werd anders en afstandelijker. Ik kon niet meer gewoon van de badkamer naar boven lopen om me om te kleden, omdat ik bang was dat iedereen in huis het zou zien.
In de zomers ging het steeds wat beter, dus dan was het makkelijker om korte mouwen te dragen, maar dat deed ik dan alleen in huis. Buiten was het nog moeilijk. Uiteindelijk heb ik dat wel gewoon gedaan: als het zo warm is heb je niet echt een keuze.
Dan is het makkelijker om te denken fuck it, ik draag gewoon korte mouwen. Ik had wel altijd het idee dat mensen staarden. Dus ik stond, als ik dan geen lange mouwen aanhad, wel vaak met mijn armen over elkaar heen gevouwen.
Ik heb er nooit reacties op gehad. Ik denk er wel nog altijd over na, en houd er rekening mij. Bij mijn oppasbaantje doe ik bijvoorbeeld altijd lange mouwen aan. Ik zorg in sommige situaties ook gewoon dat ik geen reacties kan krijgen.
Lees ook: Interview: van zelfmoordpoging naar je eigen kinderboek
Heb je het aan je ouders verteld?
Niet echt. Ik denk dat ze het gewoon op een gegeven moment gezien hebben, omdat ik binnen dus wel korte mouwen droeg. We hebben het er ook nooit echt over gehad.
Ik denk ook niet dat het makkelijker was geweest als we het er wel over hadden gehad. Ik heb het altijd lastig gevonden om het met familie over dit soort dingen te hebben, omdat ze heel dichtbij staan. Dan is het toch makkelijker om het er met een therapeut over te hebben, waar je geen persoonlijke band mee hebt.
Wat was het moment waarop het beter ging met zelfbeschadiging?
Toen ik in therapie ging. Dat hielp wel. Ik ging er toen steeds meer over praten en beter bijhouden. Ik leerde hoe ik zelfbeschadiging tegen kon gaan, hoe ik mezelf kon afleiden en meer van dat soort dingen. Voor mij werkte het bijvoorbeeld heel goed om op mijn armen te tekenen, in plaats van snijden.
Ik teken op mijn armen
In het begin was het moeilijk. Ik gaf snel op als ik het gevoel had dat het niet hielp. Dan was ik op mijn armen aan het tekenen en dan dacht ik toch op een gegeven moment: dit helpt niet, en dan pakte ik er alsnog een mesje bij.
Ook een boek lezen helpt. Dan dook ik heel erg in het verhaal en dat bood afleiding. Daarnaast keek ik eindeloos filmpjes. Ik was niet bezig met bewust kijken, maar de tijd uitzitten. Ik dacht dan: ik kijk er nog een, en nog een, en nog een.
Daarnaast gaf mijn psycholoog aan dat ik altijd mag bellen, mocht ik de behoefte voelen om mezelf te snijden. Dit heb ik nooit gedaan, want dat vind ik eng. Na de winter van ons eindexamenjaar (2016 – Tessa) had ik wel echt het idee dat het beter ging. Ik mocht toen stoppen met therapie en ik voelde me een stuk beter en kon het ook steeds langer volhouden.
Ook interessant: Hoe dagen tellen mij hielp om te stoppen met zelfbeschadiging
Heb je het idee dat er veel vooroordelen of misverstanden zijn over mensen die zichzelf beschadigen?
Ik heb het zelf niet gemerkt of meegemaakt. Daardoor vind ik het lastig om me voor te stellen dat mensen er ook vooroordelen over hebben. Steeds meer mensen beginnen het ook serieus te nemen, en in te zien dat er mensen zijn die hier echt last van hebben. Ik weet natuurlijk wel dat er vooroordelen zijn door het internet; dat alleen emo’s zichzelf snijden en dat soort dingen.
Hoe voelde het als je weer een terugval had?
Heel naar. Je bent al zo ver gekomen, en dan ben je ineens weer bij nul. Alsof alles voor niets was. Je moet weer helemaal opnieuw beginnen.
Ik heb ook een maand geleden gevierd dat ik een jaar clean ben, wat heel dubbel voelt. Het kan op twee manieren eindigen: het gebeurt nooit meer, of het gaat sowieso nog een keer gebeuren. Hoe ga ik me dan voelen als er een jaar tussen heeft gezeten? Daar ben ik wel bang voor.>
Zijn er dingen die je aan anderen wilt meegeven?
Het is belangrijk om te onthouden dat het niet helpt jezelf af te vragen waarom je het doet, zelfs als je weet dat het ergens niet klopt. Het is belangrijk om te proberen met stoppen, en ook te weten dat dat niet in één keer gaat.
Dank voor je tijd en verhaal, Imke!