Lange familiebezoeken, geforceerde gezelligheid, kapitalisme en kutmuziek: alles bij elkaar opgeteld is de kerstperiode een samenkomst van doffe ellende. Tel hier nog eens een op de achtergrond sluimerende depressie bij op en je hebt een recept voor ellende. Over de kerstdepressie.
Over de kerstdepressie
Voor het eerst in jaren kijk ik niet tegen de kerstperiode op. Ik erger mij (nog) niet aan al die klotenummers, vind het prima om verplichte familiebezoekjes af te werken en kan zelfs wel compassie opbrengen voor de immer aanwezige geur van oliebollen.
De afgelopen jaren was dit wel anders. In 2017 werd ik met een chronische depressie gediagnosticeerd en volgens het caserapport (love hulpverleningsjargon) was ik “gematigd suïcidaal”. Geen idee wat dit betekent, maar ik weet wel dat ik de kerst van 2017 helemaal kut vond. En ik ben niet de enige, kerstdepressie lijkt een ding te zijn.
Vooropgesteld: in de DSM-V ga je kerstdepressie natuurlijk niet tegenkomen. Bovendien is het niet mijn bedoeling om onnodig met diagnoses te smijten. Hulpverleners studeren niet voor niets jarenlang om iemands gedrag op waarde te kunnen schatten, en hier diagnoses aan te koppelen.
Wel weet ik dat depressie door het jaar heen kan verergeren, of juist verzwakken. Tijdens kerst had ik last van dat eerste. Alles voelde zwaar aan en ik had nergens zin in. Bovendien ergerde ik me kapot aan dat vrolijke gedrag van iedereen. De wereld is zo verdeeld als het decolleté van Patty Brard – kijk maar naar de Zwarte Pieten-discussie: mensen zijn bereid geweld te leveren omwille van een kinderfeest – maar krap een maand later moeten we ineens dankbaar en blij zijn. Dit neppe gedrag tonen we vervolgens onder het genot van voedsel dat bij elkaar is geproduceerd door een paar pissige boeren terwijl we kleding dragen dat geproduceerd is door zesjarige jongetjes uit Bangladesh. Echt verbindend en gezellig, die kerstperiode.
Check ook: Zo overleef je de feestdagen als ongemakkelijk persoon
Mag ik even kotsen, alsjeblieft
En we gaan verder op de zuurpruim-route. De kerstgedachte is gebouwd op een fundament van schijnheilige gezelligheid, veelal geforceerd samenzijn en iets te gare biefstuk van de Lidl, als je geluk hebt. Daar komt nog eens een gebrek aan vitamine D bij kijken vanwege te weinig zon, een familie die niet zo gezellig is als de jaarlijks terugkerende Jumbo-reclame doet suggereren en het feit dat oliebollen eigenlijk helemaal niet zo lekker zijn, maar vooral heel vet.
Verder zijn de straten gevuld met schijnbaar gelukkige koppeltjes, worden winkels gevuld met kerstprullaria en kramen mensen teksten uit dat we liever voor elkaar moeten zijn. Ook op social media is er geen ontkomen aan deze schijnwereld. Op Instagram en Twitter poseren irritant knappe mensen naast té gestileerde kerstbomen terwijl ze er een of andere wazige quote bijgooien die ze zelf ook niet begrijpen. Daarbij wenst iedereen je ineens een “fijn uiteinde”. Ironisch genoeg vond ik dit tijdens het hoogtepunt van mijn depressie dan altijd wel weer grappig. Alsof de buitenwereld van mijn geheimpje wist.
Maar goed, mensen zijn groepsdieren en willen er graag bij horen. Ook jij poseert dus een beetje ongemakkelijk terwijl je knielend naast je oma zit en sleept jezelf naar willekeurige familiebijeenkomsten. In mijn situatie hoefde ik alleen maar naar mijn moeder en toenmalige vriendin. Met m’n vader heb ik geen contact, oma’s en opa’s zijn dood en de familie van m’n ex had het gezin handmatig wat kleiner gemaakt. Het was dus overzichtelijk.
Wat loop ik te janken?
En we zetten de zuurpruim-hoed weer af. Want, even eerlijk hè, wat loop ik nou te janken? Wie ben ik om mezelf kut te voelen?
Er zijn meer dan genoeg mensen die veel meer het recht hebben om zich ellendig te voelen. Te beginnen met de kinderarbeider die jouw kekke H&M-kloffie in elkaar heeft geflanst. Daarnaast zouden veel eenzame mensen willen dat ze ongemakkelijk op foto’s moeten poseren. En dan hebben we het nog niet eens over zwervers gehad. Zij liggen tijdens deze dagen gewoon te creperen op koude treinstations. En wat te denken van mensen die de kerstdagen in het ziekenhuis doorbrengen, of wellicht zelfs het leven laten. Kortom: kerst is voor veel mensen kut.
Het probleem met een kerstdepressie, of wat voor depressie dan ook, is dat je dit echter niet doorhebt. De ziekte sluimert namelijk altijd op de achtergrond, en neemt geen vakantie. Je zit daardoor altijd met je gedachten opgescheept, of je nu wil, of niet. Deze ingevingen vertellen dat je toekomst niks waard is, je verleden evenmin en je huidige situatie al net zo nutteloos is.
Relativeren is goed, maar niet als je daarbij jezelf verliest. Jammer genoeg doen mensen met een depressie dit vaak wel, waaronder ik destijds.
Lees ook: Interview: op bezoek bij de man die met depressieve cabaretiers praat
Kerstdepressie tegengaan, maar dan realistisch
Goed, voor zover de gevoelens die bij deze periode horen. Veel relevanter is wat je eraan kunt doen. Zwelgen in medelijden en jezelf verheven voelen boven het gepeupel dat wél blij wordt van kerst is leuk voor eventjes, maar uiteindelijk geen oplossing. Sterker nog, je hebt alleen jezelf ermee. Dit betekent echter niet dat ik je gevoelens niet snap, want ik was ook zo. Op een slecht moment ben ik nog steeds zo.
Kerstdepressie verslaan is namelijk mogelijk. Waarschijnlijk heb je deze tekst al honderdduizend keer gelezen en geloof je er geen reet van, maar ik ga toch een poging wagen.
Er schuilt namelijk kracht in herhaling. Omgaan met depressie, en alle mentale problemen wat dat betreft, kost namelijk een hoop tijd. Vergelijk het met het WC Eend-effect, zoals cabaretier Javier Guzman laat zien. Het komt er kort gezegd op neer dat wanneer je maar vaak genoeg met iets geconfronteerd wordt, je het vanzelf gaat geloven. Dit geldt voor reclame, maar ook voor de manier waarop je naar de wereld kijkt. Als jij de hele dag depressieve gedachten hebt vormt het je blik op het leven.
Ieder mens en iedere depressie is anders, dus maatwerk kan ik je niet bieden. Wel kan ik vertellen over de manier waarop ik met mijn chronische depressie omga. Het is inmiddels tweeenhalf jaar na de diagnose en sinds een klein jaar gaat het oprecht prima met mij. Ik zie genoeg verbeterpunten in mijn leven, maar die zijn vaak materiaal van aard. Dat vind ik een geruststellende gedachte, want het laat zien dat ik het intern steeds beter op de rit heb.
In dit proces zijn een paar dingen cruciaal geweest. Ten eerste moet je het simpelweg veel hebben over je mentale problemen. Of je dit nu doet door er met anderen over te praten, of het als een bezetene van je af te schrijven in een dagboek maakt mij niet uit, maar doe het gewoon.
Verder is het belangrijk om een routine voor jezelf te creëren. In mijn leven is sport bijvoorbeeld een belangrijk fundament. Het geeft zelfvertrouwen, zorgt ervoor dat ik contact met anderen heb en ik kan m’n energie kwijt. Het fijnste van sporten vind ik nog wel dat je simpelweg geen gedachten hebt. Tijdens het kickboksen ben ik puur gericht op geen klappen vangen, en heb ik helemaal geen tijd om m’n gedachten op standje zelfmoord te zetten. Dit moet de droom van iedere persoon met een depressie wezen.
Aan de medicatie heb ik nooit gezeten. Ik weet niet goed wat ik ervan moet vinden. Uit mijn artikel over antidepressiva-ervaringen blijkt dat het bij sommigen helpt, maar bij anderen niks teweegbrengt. Bovendien ben ik stronteigenwijs en geloof ik dat omgaan met depressie hard werken is. Je moet je hele mindset en levensstijl mogelijk aanpassen.
Conclusie
De kern van een kerstdepressie is dat je de inzichten moet gebruiken om het fenomeen te beschouwen voor wat het is. Kerst is een periode waarin winkeliers veel geld verdienen, en die zijn erbij gebaat om een bepaald beeld op te leggen. Je hoeft hier echter niks mee te doen. Als jij tijdens de kerstperiode slechte films wil kijken terwijl je ranzige ruften laat, kan dat gewoon.
Wees bovendien bewust van het feit dat je niet de enige bent die met deze gedachten deze periode beleeft. Er zijn miljoenen mensen die zich net zoals jij voelen. Het probleem is alleen dat je deze groep niet hoort of ziet. “Feeling blessed #christmas” bekt immers toch wat lekkerder dan “#kutkerst. Zit alleen op m’n kamer All You Need Is Love te kijken om m’n existentiële crisis het hoofd te bieden”, toch?
Vond je dit artikel interessant? Volg COMMEN. op Facebook, Twitter en Instagram voor meer verhalen over mentale gezondheid of ontvang updates via Whatsapp. Heb je geen social media? Blijf op de hoogte van onze laatste artikelen via een snelkoppeling op je telefoon of schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang één keer per maand een mail met onze beste artikelen.