“Lofi-hiphop ligt bijvoorbeeld goed in het gehoor en je kunt er lang naar luisteren, maar het is niet zo boeiend dat je alles aan de kant schuift om maar te kunnen luisteren.”
De psychologie achter lofi-hiphop
Het leven van een freelance-tekstschrijver gaat niet over rozen. Aangezien ik niet genoeg geld verdien om een kantoor te huren werk ik vaak in de universiteitsbibliotheek, omdat ik ook nog bij een opleiding ingeschreven sta. Een plekje zoeken tussen de studentikoos uitziende jaarclubs met gestreepte Tommy Hilfiger-shirts, witte sneakers, disco-panterbroeken en rommelige knotjes op het hoofd is niet makkelijk, maar de werkplek bevalt.
Veel studenten maken er een sport van om heel lang in de bibliotheek te zitten zonder daadwerkelijk iets te doen. De meesten zie je daarom vaak voorovergebogen druk in de weer met hun telefoon. Heel vaak zie ik dan op hun laptopscherm een YouTube-video aan staan met in de hoofdrol een Aziatisch uitziend cartoonmeisje. Ze heeft een hoofdtelefoon op en schrijft in een schrift. De kat houdt haar gezelschap en het meisje kijkt af en toe door het raam naar buiten.
Iedereen die bekend is met het plaatje weet dat ik zojuist de welbekende “lofi hip hop radio – beats to relax/study to”-video van het YouTube-kanaal ChilledCow beschreven heb. Samen met Chillhop Music, een andere YouTuber, zijn de twee kanalen goed voor ruim vijf miljoen abonnees. Hoe ze dit aantal bereikt hebben? Simpel. Door het dag en nacht live streamen van een afspeellijst met liedjes die je productiviteit een boost geven. Ook op Spotify zijn de lofi-hiphop afspeellijsten goed voor miljoenen plays.
Ook ik luister vaak naar deze herhalende muziek en denk dat het werkt, maar is dat echt zo? Voor Maria A.G. Witek is deze vraag niet met een simpele “ja” of “nee” te beantwoorden. Witek studeerde in 2008 aan de universiteit van Sheffield af als muziekpsycholoog en houdt zich sindsdien als professor in Birmingham bezig met de manier waarop ritmische tonen ons beïnvloeden.
Lees ook: Deze rappers deden een boekje open over hun depressie
De kenmerken van lofi-hiphop
Zoals wel vaker heeft de werking van ‘werkgeschikte’ muziek vooral te maken met iemands persoonlijkheid en voorkeuren. Toch zijn er wel enkele algemene kenmerken van ‘productieve muziek’ te onderscheiden. Ten eerste moet de muziek helemaal geen, of slechts een beetje songtekst hebben, aldus Witek. Teksten leiden namelijk af. Verder is het mooi meegenomen als de tonen langzaam, repetitief en zacht zijn.
Atmosfeergeluiden – zoals dat van een regenwoud, waterval of regen – zorgen ervoor dat omgevingsgeluid naar de achtergrond verdwijnt. Hierdoor heb je meer focus en aandacht voor datgeen wat je moet doen. “Wanneer muziek aan deze volwaarden voldoet vindt er een psychologisch proces plaats bij luisteraars, waardoor ze gestimuleerd worden om hun taak te volbrengen”, zegt Witek.
https://www.youtube.com/watch?v=EiZtRrvy1BI
Tram Nguyen, die in Cambridge onderzoek doet naar de gevolgen van muziek op onze hersenen, heeft hier bewijs voor gevonden. Hij vroeg respondenten om tijdens enkele psychologische testjes naar een nummer te luisteren dat ze in een “staat van lichte opwinding” bracht. De proefkonijnen moesten onder meer woorden en gezichten die ze eerder hadden gezien onthouden. Hieruit bleek dat mensen zich beter dingen voor de geest kunnen halen wanneer ze naar ‘flowachtige’ muziek luisteren, dan wanneer het stil is.
Nguyen concludeert dat “licht opwindende muziek” – muziek met een laag tempo en een duidelijke harmonie en melodie, zoals pianomuziek – het beste werkt. “Bij hoog opwindende muziek gebeuren er veel meer dingen per seconde dan bij laag opwindende muziek”, aldus Nguyen. “Hierdoor raakt de luisteraar afgeleid door de vele muzikale gebeurtenissen.”
Ook interessant: Hoe moet je jezelf zijn wanneer je zelf niet eens weet wie je bent?
‘Licht opwindende muziek’
De onderzoeker zegt dat ‘Prelude in E Minor‘ van Chopin een goed voorbeeld is van licht opwindende muziek. Hetzelfde geldt voor de lofi-hiphop kanalen op YouTube, waarin een bepaald zacht nummer vaak voor lange tijd herhaald wordt. Bovendien hoor je vaak een degelijke bas op de achtergrond en een atmosfeergeluid, zoals regen. Hierdoor word je kalm, maar gefocust.
“Onze hersenen houden van dit soort tonen omdat ze repetitief zijn. Met andere woorden: we weten wat er gaat komen”, legt Victor Szabo op zijn website uit. Szabo is assistent muziekprofessor aan de universiteit van Hampden-Sydney en is zo geboeid door het onderwerp dat hij er momenteel een boek over schrijft.
Leuk, maar niet té
“Het soort muziek dat goed is voor je concentratie en productiviteit is leuk genoeg voor je hersenen om op te merken, maar niet zo interessant dat je niet meer aan je werk toekomt”, aldus Witek. “Lofi-hiphop ligt bijvoorbeeld goed in het gehoor en je kunt er lang naar luisteren, maar het is niet zo boeiend dat je alles aan de kant schuift om maar te kunnen luisteren.”
En daar komen we tot de conclusie achter het succes van dit soort ‘laag opwindende muziek’. Lofi-hiphop is eigenlijk heel saai, maar dat maakt niet uit. Het is namelijk interessant genoeg om als achtergrondgeluid te dienen en ons werk iets leuker te maken. Wetenschappelijk gezien is het niet goed voor onze productiviteit, al is dit gevoelsmatig niet zo.