Waarschuwing: dit artikel bevat tekstpassages over zelfdoding. Probeer goed af te wegen of je momenteel in staat bent om hierover te lezen. Denk jij aan zelfdoding? Neem contact op met 113.nl of bel 113 of 0900-0113.
Ze ontmoeten elkaar tijdens de afterparty van de musicalvoorstelling Urinetown, waarin de toen 19-jarige Orihana Calcines de rol van Kleine Eefje speelt en de eveneens 19-jarige Mikel van Dijk muzikaal leider is. “Er was vanaf het begin al iets aan hem wat mij heel erg intrigeerde. Hij kwam heel volwassen en intelligent op mij over, dat vond ik heel interessant”, vertelt Orihana. Ze nodigt Mikel uit voor de showcase van het Koninklijk Conservatorium en tegen al haar verwachtingen in, zegt hij ‘ja’.
Het is het begin van een ambitieuze vriendschap: de twee hebben grandioze dromen en willen de twee grootste musicalschrijvers ter wereld te worden. Tot Mikel in september 2017 het contact verbreekt. In januari 2018 wordt Orihana door Mikels vader gebeld: “Mikel heeft zichzelf van het leven beroofd”. Als eerbetoon aan Mikel én om zelfdoding bespreekbaarder te maken, is ze Het Jij Komt Terecht Project gestart: een album met door hen vertaalde nummers uit de musical Dear Evan Hansen.
“Hallo, hallo! Good morning! Hai!” Orihana Calcines verschijnt enthousiast op het beeldscherm van mijn laptop. De 24-jarige stelt zichzelf hartstochtelijk voor: ze is musical-, film- en liedjesschrijver en vooral actief in de musicalwereld. Vijf jaar geleden ontmoette ze de muzikale Mikel van Dijk. “Hij is degene met wie ik voor het eerst hard aan de slag ben gegaan met onze droom werkelijkheid maken”, zegt ze.
De nieuwe Bernstein en Sondheim
Op de afterparty waar ze elkaar ontmoeten, klikt het al snel. Als de twee een korte tijd later arriveren bij de showcase van het Koninklijk Conservatorium, is het wat ongemakkelijk. “Hij zei tegen mij: ‘Ik ben eigenlijk hartstikke brak, dus ik heb hier niet zo’n zin in’. Maar na de voorstelling hebben we zoveel met elkaar gelachen, dat ik dacht: dit gaat helemaal goedkomen tussen ons”, lacht Orihana.
“We bespraken wat we ervan vonden en we zaten zo op een lijn! Mikel en ik vonden het allebei heel kut en het was heel ontwapenend om daar met elkaar over te zeiken. We deelden dezelfde mening en dat heb ik niet zo snel. Dat je creatief gezien echt op één level zit, dat was voor mij heel bijzonder. Die eerste avond dacht ik: ik wil echt héél graag héél goed bevriend raken met deze jongen.”
Dat gebeurt: Orihana en Mikel worden beste vrienden en spreken elkaar elke dag. Mikel zegt al snel: “Ik denk dat wij samen iets moeten schrijven.” Dat verrast haar. “Voor mij was Mikel echt een soort Nederlandse Mozart: jong en getalenteerd. Ik had altijd al een droom om een musical te schrijven, maar zag mezelf niet als iemand die goed genoeg was om het ook echt te doen. Totdat Mikel mij blijkbaar als waardig genoeg zag om een musical mee te maken.”
Samen werken ze hard aan hun dromen. “Het was ons doel de twee grootste musicalschrijvers ter wereld te worden: wij zouden de nieuwe Bernstein en Sondheim worden! Hij daagde mij heel erg uit. Ik trok me aan hem op. Hij heeft een keer tegen mij gezegd: ‘Volgens mij halen we het beste in elkaar naar boven’. Er was in het begin heel veel wederzijds respect en enthousiasme voor elkaar. Daardoor ben ik ook veel meer respect gaan hebben voor mijzelf.”
‘Ori, je moet deze musical kijken!’
Op een dag stuurt Mikel een berichtje vanuit de trein: “Ori, het maakt me echt geen ene fuck uit wat je vanavond gaat doen, je moet deze musical kijken! Ik zit gewoon te janken hier.” Dat verbaast Orihana. “Ik vond dat heftig, Mikel sprak niet zo snel over zijn gevoelens.”
De musical die Mikel zo raakt, is Dear Evan Hansen. Deze musical gaat over Evan Hansen, een impopulaire jongen die zó graag vrienden wil, dat hij een vriendschap faket met een klasgenoot die zelfmoord heeft gepleegd. “Als ik er nu op terugkijk: waarom was Mikel zo obsessief over Dear Evan Hansen? Nu valt alles op zijn plek!”
In een half jaar hebben de twee alle teksten van Dear Evan Hansen vertaald. “Dat was intens hoor. Elke dag zaten we er gewoon 6 à 7 uur aan. We werkten soms tot drie uur ’s nachts aan de vertalingen van Dear Evan Hansen en werkten af en toe ook aan onze eigen musical. Onze eigen musical is qua muziek niet heel ver gekomen: Mikel zou componeren en dat kostte heel veel creatieve energie. Tegen het einde had hij dat helemaal niet meer.”
Ook interessant: Word je depressief van schrijven? Over de link tussen creativiteit en depressiviteit
Orihana zucht. “Soms ben ik ook wel kwaad op de musical zelf. Het is een suikerspinversie van suïcidaliteit en depressie: alles komt goed. We waren het daar helemaal niet mee eens. Mikel vond hoe de musical eindigt heel moeilijk. Wat is de message nu eigenlijk? Dat je moet wachten totdat iemand je vindt omdat iemand dat altijd wel doet, terwijl dat helemaal niet zo is?”
‘Ik wil zó graag met jou de toekomst in!’
Op een dag worden Orihana en Mikel herkend in de trein. “Ik vond dat fantastisch, want wie herkent musicalvertalers? Wij zijn niet dé grote sterren dus ik vond dat heel bijzonder. Mikel niet. Hij zei: ‘Ja, lekker boeiend, het is toch geen belangrijk iemand?’ Hij was zó negatief tegen het einde, zó pessimistisch…”
“Ik zei: ‘Mikel, wat is er toch met je aan de hand, man? Wat kan ik doen om je te helpen?’ Ik was gefrustreerd omdat ik me nutteloos voelde, dus toen heb ik hem een heel lange mail gestuurd, met alles wat ik dacht en voelde. ‘Hey, ik wil zó graag met jou de toekomst in!’ Ik wilde er alles aan doen om voor hem te vechten”, vertelt Orihana en ze bijt op haar lip.
“Hij heeft een mail teruggestuurd. ‘Ik denk dat het het beste is als we de vertalingen van Dear Evan Hansen even afmaken. Dat kunnen we gewoon professioneel doen, dat is geen probleem. Dan handelen we dat af. Verder heb ik een fantastische 1,5 jaar met je gehad en we hebben hele mooie dingen meegemaakt, maar ik denk dat het op is en ik merk dat ik geen geduld meer voor je heb. Het is gewoon klaar.’ Dat was een van de meest verschrikkelijke momenten uit mijn leven.” Haar stem trilt.
“Ik dacht: dit wordt mijn beste vriend totdat we doodgaan. Maar toen is het contact verbroken, want ik kan niet achter hem aan blijven rennen als hij dat duidelijk niet wil. Daar heb ik tot op de dag van vandaag heel veel spijt van.”
Het laatste contact
Mikels dood komt onverwacht. “Niemand had dit zien aankomen. Ik wist dat hij een geschiedenis had van depressies. Dat vond ik niet erg: ik wilde hem helpen en ik vond het heel frustrerend dat dat niet kon. Ik wist dat er iets was, maar ik had nooit van mijn leven kunnen bedenken dat het zóíets was.”
De maanden voorafgaand aan zijn dood, zijn er wel signalen dat het wat minder met Mikel gaat. Hij heeft een kamer in Rotterdam, maar gaat uiteindelijk weer bij zijn ouders wonen. “Hij zei tegen mij: ‘Ik kook niet voor mijzelf, ik kan niet voor mijzelf zorgen.’ In de periode dat hij het contract verbrak, is er ook een strop gevonden in zijn kamer. Het ging duidelijk niet goed met hem, maar dat is zo moeilijk om te zien op het moment zelf. Vooral als je zo wordt weggeduwd.”
Lees ook: Is zelfmoord echt alleen maar een schreeuw om aandacht?
Op 1 januari 2018 zet Mikel om 9:00 uur ’s ochtends een document in de gezamenlijke Google Drive. Daar komt Orihana twee dagen later achter. “Ik was best wel geïntrigeerd door het tijdstip, want normaal gesproken lig je die dag te slapen omdat je tot laat bent opgebleven. Hij had een heel bondig documentje aangemaakt, terwijl ik hem al maanden niet had gesproken. Het was heel systematisch en pragmatisch, over de muziek van Dear Evan Hansen.”
‘Ik heb de hele buurt bij elkaar geschreeuwd’
Op 4 januari 2018 haalt Orihana haar zusje van Schiphol. “Ze kwam terug uit Spanje, we kwamen best wel laat terug en ik zag op mijn telefoon een bericht van Mikels vader. Hij zei dat ik hem moest bellen. Het eerste wat ik dacht, was: ‘Die jongen heeft zich in coma gezopen.’ Niet dat hij er niet meer is, maar dat hij in het ziekenhuis ligt en of ik hem zou willen bezoeken.”
Een traan probeert haar ooglid te verlaten. “Ik werd gebeld en ik nam enthousiast op. ‘Hey! Alles goed?’ en Mikels vader zei met zo’n stoïcijnse stem: ‘Mikel heeft zichzelf van het leven beroofd.’ Nou, mijn benen werden toen echt spaghetti. Maar echt intens spaghetti.”
Ze stort in en kan alleen maar schreeuwen en huilen. “Ik heb echt de hele buurt bij elkaar geschreeuwd. De buren kwamen kijken wat er was en we zagen ook al buiten dat er politie bij gehaald was. Ik heb mijn beste vriend gebeld, Ryan, die ‘onze’ Evan op het album is, en heb heel lang met hem gehuild – nou ja, ik heb gehuild. Ryan snapte er helemaal niks van en was gewoon in shock.”
De dag dat Mikel overleed, riep zijn vader naar boven. Hij kreeg geen antwoord. “Weer roepen, geen antwoord. Na 20 minuutjes is hij naar boven gegaan en toen heeft hij Mikel gevonden. Hoe hou je hoop als je je zoon zo vindt? Ik weet echt niet of ik dat zou kunnen.” Orihana’s stem breekt.
“Weet je, zelfmoord is verschrikkelijk. Maar er blijven ook mensen achter. Ik heb hem zo lang in mijn hoofd geprobeerd te verdedigen, de dingen die hij tegen mij heeft gezegd te verdedigen. Hij heeft zijn laptop een hard reset gegeven waardoor niemand er meer in kon. Hij heeft niets achtergelaten. Dat ga ik hem ook niet vergeven.”
Onbeantwoorde vragen en cryptische aanwijzingen
De vragen die Orihana heeft, zullen waarschijnlijk nooit beantwoord worden. “Het is misschien een beetje makkelijk gedacht, maar als het andersom was geweest, denk ik wel dat ik naar hem had geschreven. Ik ga nu de rest van mijn leven niet meer weten of hij écht om mij gaf”, vertelt ze met een brok in haar keel.
“Had hij, als dingen anders waren gegaan, het wel met mij willen aandurven in New York? Dat waren echt wilde plannen: we gaan naar New York, naar de BMI Lehman Engel workshops. We zaten wel goed al tien, twintig jaar vooruit te denken.”
Ze zoekt twee uur lang in de kamer bij zijn ouders naar aanwijzingen. “Misschien heeft hij iets verstopt wat alleen ik zou kunnen vinden. De enige cryptische aanwijzing die ik heb, is de omgedraaide West Side Story-poster die ik hem gaf. Verder is er niets gevonden. Waarom is die poster omgedraaid? Was het zien van zijn favoriete musical te confronterend of was het omdat ik die poster gegeven heb?”
In de laatste weken zijn er steeds meer irritaties en heftige ruzies. “Tegen het einde was het respect weg. Hij zei kwetsende dingen, zonder dat hij daarover nadacht. Weet je, als je al in je hoofd bezig bent met hoe je jezelf van het leven kunt beroven… dan snap ik wel dat je niet meer aardig kan doen. Misschien is dat dan te veel gevraagd.”
Op Mikels crematie mag Orihana spreken. “Ik heb toen over alle prachtige dingen verteld, maar ik vind het nu ook belangrijk dat die zwart-witheid eraf gaat. Hij is echt heel kil geweest, hij heeft dingen tegen mij gezegd die ik nooit meer ga vergeten, waardoor ik heel lang aan mijzelf ga blijven twijfelen. Ik neem hem dat wel kwalijk. Ik heb prachtige dingen met hem meegemaakt, maar ik vind dat de schaduwkant wel meer belicht mag worden.”
De voorstelling waar Mikel niet bij was
Vooral in haar interpersoonlijke relaties merkt ze dat haar vertrouwen ernstig beschadigd is. “Ik weet niet hoe ik daarmee moet omgaan: geloven dat mensen gewoon bij je gaan blijven en je niet in de steek gaan laten. Als mijn vriend tegen mij zegt: ‘Hey, laten we naar LA gaan!’, dan denk ik: ja ja, iemand anders wilde ook een keer met mij naar New York… Sorry dat ik moet huilen”, verontschuldigt de eerst zo vrolijke Orihana zich.
“Ik heb heel veel trust issues hieraan over gehouden. Want ja, als de persoon waar je het allermeest om geeft en aan wie je al vertrouwen geeft, zegt: ‘Ik denk dat het beter is als we gewoon niet meer met elkaar praten’ en een paar maanden later verdwenen is… Aan de ene kant ben ik dankbaar, want met hem is mijn leven echt begonnen. Maar aan de andere kant… Ik weet niet of ik ooit nog zo goed bevriend zal zijn met iemand en ik weet ook niet of ik ooit iemand zoveel ga haten.”
Een paar maanden voor Mikels dood vraagt een jongen van de musicalopleiding van Fontys of hij Dear Evan Hansen als eindexamen mag doen met de vertalingen van Mikel en Orihana. “Wij waren echt over the moon. Het zou in een mooi, groot theater gespeeld worden. Dat was uiteindelijk in mei 2018, dus Mikel was er helemaal niet bij en dat was zo facking tragisch. Had het zien van deze voorstelling misschien verschil gemaakt?”
Orihana is bij de voorstelling in een mooie jurk en iedereen komt naar haar toe om haar te complimenteren met de teksten. “Toen dacht ik: god, niemand buiten deze zaal kan horen waar we zo lang aan gewerkt hebben.” Een wens van Mikel en Orihana is om een cast-album te maken van hun eigen musical Sterrenstof. “Toen dacht ik: moet ik niet gewoon een cast-album van onze vertalingen opnemen? Maar hoe ga ik dat doen?”
Een dankbare afsluiting
Orihana plaatst een oproep op sociale media en de reacties stromen binnen. Het afmaken van het album kost 9 maanden. “Mikel was een buitengewone muzikant, hij was exceptioneel getalenteerd, dus mijn stress was: ‘Zou hij dit goed genoeg gevonden hebben?’ Aan het einde dacht ik: weet je wat, ik denk het wel.”
Het album voelt voor Orihana ook als een afsluiting. “Ik heb heel erg gestreden om zijn projecten af te maken en zijn verhaal te vertellen, terwijl hij mij natuurlijk ook heel veel pijn heeft gedaan. Dit album is klaar, nu kan ik ook verder met mijn eigen leven en mijn eigen projecten. Ik ga de rest van mijn leven hem heel erg dankbaar zijn dat ik deze tijd met hem heb kunnen hebben.”
“Het enige wat ik nog kan doen, is vertellen over wat ik heb meegemaakt. Of ik troost daarmee iemand anders die iemand is verloren, óf – en dat is mijn hoop – dat iemand zich goed realiseert hoeveel een ander je mist als je weggaat, en daardoor hopelijk hulp zoekt.”
Geen glamoureuze aanpak
Door te praten over therapie en zelfdoding, hoopt ze dat het belangrijker wordt voor anderen om naar hulp toe te stappen. “Sinds m’n 8e zit ik in therapie en als ik het losbandig met mensen erover heb, haal ik de angst om hulp te zoeken weg. Dan is het: ‘Oh, Orihana gaat ook naar therapie, zij lijkt een ‘normaal’ persoon, dus als ik therapie zoek, is dat niet erg’. Dat wil ik met dit project ook.”
Het Jij Komt Terecht Project is er niet alleen als eerbetoon aan Mikel en ook niet alleen om hun vertaalde teksten te horen. “Ik vind dat Dear Evan Hansen vrij weinig doet voor suïcide-awareness. I don’t like the glamourous approach. Als ik met dit project ook maar één iemand, één jong persoon zou kunnen helpen, dat diegene denkt: ‘Ik ga het anders aanpakken, ik zoek hulp’, dan heb ik toch iemand gered. Of ja, één iemand, dan is ook een familie gered.”
De missie die Mikel en Orihana samen hadden, probeert ze nu in haar eentje te volbrengen. Het album op Spotify krijgen is nu het volgende doel. “Het gaat me lukken. De stap daarna is ervoor zorgen dat onze vertalingen gebruikt worden als een producent Dear Evan Hansen wil gaan spelen. Ik ga ervoor vechten, ik moet wel. Als één meisje in de zaal stiekem over zelfmoord denkt en door de vertalingen geraakt wordt en hulp gaat zoeken…”
‘Ik denk dat Mikel niet gemaakt was voor het leven’
“Mikels dood had niet voorkomen kunnen worden. Wat als niets je meer gelukkig maakt? Wat als je je zo verschrikkelijk voelt en er echt geen zin meer in hebt? Ik kan het me niet voorstellen, ik wil zo graag begrijpen wat er door zijn hoofd heen gaat. Anderen zeiden: ‘Is het juist niet goed dat je dat niet begrijpt?’ Daar hebben ze een punt, maar tegelijkertijd ben ik eindeloos nieuwsgierig naar de gedachten die in de laatste paar uur door Mikels hoofd zijn gegaan.”
Orihana zucht. “Mijn muziekdocent van nu, was Mikels muziekdocent op het conservatorium. Hij heeft tegen mij gezegd: ‘Ori, als je iets had gezegd, had je zijn dood misschien zes maanden kunnen opschuiven. Ik denk dat Mikel niet gemaakt was voor het leven.’ Dat heeft mij rust gebracht. Ik dacht heel lang dat het mijn schuld was, maar uiteindelijk besefte ik dat dit niet aan mij lag.”
Ze is trots op het project. “Het was een fantastische ervaring om met zulke goede zangers samen te werken. Het blijft ook altijd een samenwerking tussen Mikel en mij. Onze namen zitten in elke video. Ik wilde Mikel respecteren en zijn keuze respecteren. Zijn dood konden we niet voorkomen. We kunnen wél over dit onderwerp blijven praten.”
Lees ook: Waarom mannen vaker zelfmoord plegen dan vrouwen
Denk jij aan zelfmoord? Praat erover! Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via www.113.nl of bel 113 of 0900-0113.
Vond je dit artikel interessant? Volg COMMEN. op Facebook, Twitter en Instagram voor meer verhalen over mentale gezondheid, of ontvang al onze artikelen via WhatsApp. Eén keer per maand het beste van COMMEN. in je mailbox ontvangen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!