“Emotionele eenzaamheid treedt op als iemand een hechte, intieme band mist met één of meerdere personen. Meestal gaat het om de levenspartner. Er is een emotionele behoefte.” Over emotionele eenzaamheid oplossen, geschreven door iemand die er ervaring mee heeft.
Emotionele eenzaamheid oplossen
Eenzaamheid hoort bij het leven. Iedereen voelt zich weleens eenzaam, maar wanneer je dat langdurig bent komen de problemen om de hoek kijken. Volgens recente cijfers voelt 9 procent van de jongeren tussen 19 en 34 jaar zich ‘ernstig eenzaam’, terwijl ruim 32 procent zegt ‘emotioneel eenzaam’ te zijn. Deze laatste groep mist een intieme relatie met een ander, zoals een hechte band met een partner of vriend(in).
Deze jongeren hebben over het algemeen wel een sociaal netwerk om op terug te vallen – en voldoen dus niet aan het stereotype van een eenzame bejaarde die vijf keer per dag naar de supermarkt gaat voor alleen wat aanspraak. Ze missen een diepere band met een ander.
Emotionele eenzaamheid is daarmee dus iets anders dan sociale eenzaamheid, waarbij je vooral behoefte hebt aan meer contact met vrienden, kennissen of collega’s. De lijn tussen emotionele en sociale eenzaamheid is overigens behoorlijk subjectief: we hebben het immers over gevoelens.
Ook interessant: Straatvraag: Hoe eenzaam zijn studenten?
Een negatief zelfbeeld
Uit onderzoek van gedragswetenschapper Gerine Lodder blijkt dat emotioneel eenzame jongeren de kwaliteit van hun vriendschappen laag inschatten, terwijl hun vrienden zelf dit positiever zien. Dit verschil ontstaat mede door het feit dat veel eenzame jongvolwassenen teveel focussen op negatieve signalen van hun omgeving.
“Stel dat ze een ruimte in lopen waarin één persoon chagrijnig kijkt, omdat hij net vlekje op zijn schoen heeft ontdekt, dan zullen sommige eenzame jongeren zich vooral daarop focussen”, zo zegt Lodder. “Deze eenzame jongeren letten vooral op dat negatieve signaal en betrekken dat vervolgens op zichzelf: zie je wel, hij of zij vindt mij niet leuk.”
Oftewel: eenzaamheid is een probleem dat zich vooral intern afspeelt en dus absoluut niet zichtbaar is aan de buitenkant. Je zou je verbazen over hoeveel (bekende) mensen zich weleens eenzaam voelen. Tijdens mijn interview met Sophie Hilbrand bleek bijvoorbeeld dat ook zij regelmatig een verbinding met anderen mist.
Emotionele eenzaamheid oplossen: zo heb ik het gedaan
Emotionele eenzaamheid is dus een gevoel en zoals we allemaal weten zijn gevoelens complex. Het is echter wel mogelijk om het probleem op te lossen. De hele reden dat ik COMMEN. ben gestart is om andere jongeren een stukje herkenning mee te geven. Ik kan het me als de dag van gisteren herinneren dat ik emotioneel verschrikkelijk eenzaam was, ook al had ik op papier een prima leven.
Dit maakt echter allemaal vrij weinig uit als je geen aansluiting kunt vinden bij anderen. Veel jongeren hebben de neiging om vriendschappen oppervlakkig te houden, maar om een diepe, intieme band te kweken heb je diepgang nodig. Het is fantastisch om met iemand te praten waarmee je emotioneel levelt, interesses mee deelt of zelfs een gezamenlijke passie hebt.
Ik heb mijn emotionele eenzaamheid opgelost, al kunnen mijn huidige intieme relaties absoluut beter. Het beginpunt is echter gezet. In dit artikel ga ik je geen kant-en-klare handleiding meegeven voor het oplossen van emotionele eenzaamheid. Dat is immers niet mogelijk, was het maar zo’n feest. Bovendien wil ik niet op de stoel van de hulpverlener gaan zitten. Eenzaamheid kan ontzettend complex zijn, dus zoek alsjeblieft professionele hulp als het nodig is. Met onderstaande tips wil ik vooral herkenning meegeven.
1. Eenzaamheid is geen feit
Gedachten staan nooit stil en gaan al snel van kwaad tot erger. Hierdoor heb je misschien het idee dat je gedoemd bent tot een eenzaam leven, maar dat is onzin. Gevoelens zijn subjectief en allesbehalve feitelijk. Je bent niet eenzaam, maar je voelt je eenzaam. Dit realiseren is een gigantisch belangrijke eerste stap.
Zo vindt de een het fijn om in zijn eentje naar de bioscoop te gaan, terwijl de ander al in paniek raakt bij het idee. Besef daarom dat gedachten en gevoelens veranderlijk zijn. Dit is maar goed ook, want dit betekent dat je er iets aan kunt doen.
Lees ook: We moeten het over eenzame jongeren hebben
2. Wees eerlijk met jezelf
Veel mensen hebben de neiging om direct in oplossingen te denken, zonder eerst bij het probleem stil te staan. Probeer daarom eerst concreet te maken wat je dilemma precies is. Wat betekent eenzaam zijn voor jou? Wat voor relatie mis je in je leven? Wil je bijvoorbeeld een goede vriend of vriendin, of ben je eigenlijk op zoek naar afleiding omdat er andere dingen in je leven niet op rolletjes lopen?
Zoals eerder gezegd is de grens tussen emotionele en sociale eenzaamheid heel dun en ontzettend subjectief. Veel mensen die zeggen op zoek te zijn naar een intieme relatie halen eigenlijk te weinig voldoening uit hun sociale leven.
Andersom feesten mensen met een rijk sociaal leven hun behoefte aan een liefdespartner weg door tot diep in de nacht te dansen onder het genot van matig pils en foute hitjes. Niet voor niets besluiten veel mensen op een gegeven moment te settelen: ze geven dan toe aan hun behoefte en waren dus eigenlijk jaren emotioneel eenzaam.
Persoonlijk voorbeeld
Ik voelde mij zwaar emotioneel eenzaam na het uitgaan van mijn relatie. Zonder dat ik er bewust van was had mijn ex tijdens onze tijd samen zowel de rol van beste vriendin, maatje als partner aangenomen. Hierdoor was de klap des te hard toen ik na de breuk geen sociaal netwerk meer had, geen vriendin en niemand bij wie ik m’n verhaal kwijt kon.
In een soort reflex heb ik toen geprobeerd een nieuwe vriendin te zoeken – want tja, dat zou mijn problemen wel oplossen, dacht ik. Dit was natuurlijk niet het geval: de pijn en eenzaamheid bleef, ongeacht naast wie ik ’s ochtends wakker werd. Het probleem was dat ik zowel emotioneel als sociaal eenzaam was, en ze beiden in één keer wilde oplossen. Dit klinkt achteraf heel simpel. maar het was destijds een stuk minder overzichtelijk.
3. Scan je netwerk
Zodra je je probleem hebt gedefinieerd kun je toewerken naar een oplossing. Hoe ziet je ideale dag eruit, en waarin verschilt je huidige situatie hiervan? Kortom: wat voor (emotioneel) contact zoek je, en hoe vaak?
Veel jongeren zijn behoorlijk radeloos en stuurloos, waaronder ik, waardoor er een behoefte is aan een duidelijk doel. Persoonlijk wilde ik bijvoorbeeld meer contact met leeftijdsgenoten om zo een leuke studententijd te hebben en van daaruit eventueel vriendschappen met wat meer diepgang te scoren. Ik sloot me daarom aan bij een studentenvereniging en ging kickboksen. Beide verbroederen, al is de manier waarop heel verschillend.
Ook kun je vrienden van vroeger opzoeken. Waarschijnlijk wil je dit niet omdat je bang bent voor hun reactie, maar dit is nergens voor nodig. Sterker nog, kwetsbaar opstellen is noodzakelijk in het leven. “Zeg vriend(in), heb je de 25ste al wat te doen? Ik voel me de laatste tijd een beetje eenzaam en dacht misschien kunnen we een drankje doen?”
Ik gok dat diegene iets zegt in de trant van “Ja, sowieso. Je bent altijd welkom.” Als je wel een negatieve reactie krijgt is dit eveneens een zegen: die persoon heeft zijn of haar ware aard laten zien en je weet hoe de zaken ervoor staan. Ik weet het, dit is doodeng, maar het kan ontzettend goed werken.
Helemaal onder jongeren is emotionele eenzaamheid een enorm taboe maar geloof me: er zitten meer dan genoeg mensen in jouw schuitje. Ikzelf ben inmiddels weer heel goed bevriend met een jongen die ik tien jaar niet gesproken heb. Dit uitblijven van contact werd niet veroorzaakt door haatgevoelens: we verloren elkaar simpelweg uit het oog.
Ook interessant: “Je krijgt al snel het idee dat jij de enige eenzame student bent”
4. Blijf niet hangen
Soms is het belangrijk om lief voor jezelf te zijn, maar af en toe moet je jezelf ook gewoon een ontzettend harde schop onder je welgevormde reet geven. Hoe langer je met emotionele eenzaamheid blijft rondlopen, hoe erger het probleem wordt.
Ik heb vrij weinig aan mijn gesprekken met de psychiater gehad, maar ze gaf me wel een mooie anekdote over eenzaamheid mee. Je moet eenzaamheid namelijk vergelijken met een glas water. Als je het glas 1 minuut vasthoudt is er niks aan de hand, maar het gaat behoorlijk zeer doen na 1 uur.
Hetzelfde gaat op voor gevoelens van eenzaamheid – en alle mentale struggles overigens. Je moet daarom zo vroeg mogelijk beginnen met emotionele eenzaamheid oplossen. Hoe langer je wacht, hoe hoger de drempel wordt. Dit is een stuk makkelijker gezegd dan gedaan, maar om je problemen op te lossen moet je gaan leren denken in positieve patronen. Niemand wil omgaan met negatieve personen, hoe bot dat ook klinkt.
5. Stap voor stap
Famke Louise ging binnen een halfjaar van neppranks met Snapking naar rappen over bontkragen, Honda’s en de Fashionweek. Hartstikke mooi voor haar natuurlijk, maar het gaat niet altijd zo snel bij anderen. Wat ik probeer te zeggen is dat onze generatie nogal ongeduldig is: we willen onze doelen snel bereiken omdat we continu geconfronteerd worden met mensen die binnen no-time successen boeken.
Hier is an sich niks mis mee, maar emotionele eenzaamheid oplossen is een groot en complex probleem. Meestal liggen er diepgewortelde problemen aan ten grondslag en dit verhelpen gaat niet over een nacht ijs. Het kost simpelweg tijd om een diepe relatie met anderen op te bouwen.
Bekijk de situatie daarom stap-voor-stap. Zo raak je niet gedemotiveerd of geïntimideerd door de grootschaligheid van het probleem en behoud je overzicht. Ga dus vooral niet naar superverliefde stelletjes op Instagram kijken die lief en leed met elkaar (lijken!) te delen. Focus eerst gewoon op een normale vriendschap opbouwen.
Emotionele eenzaamheid oplossen: het kan
Al met al heeft het mij twee jaar geduurd om niet langer emotioneel eenzaam te zijn, maar staar je niet blind op dit aantal. Hiervoor heb ik mezelf aangemeld bij een studentenvereniging, ben twee keer per week gaan kickboksen, heb contact gezocht met een vriend van vroeger en moet verplicht één keer per week de deur uit om iets sociaal te doen.
Soms haal ik dit quotum niet, maar het is wel belangrijk om een stok achter de deur te hebben. Uiteindelijk heb ik hierdoor weer waardevolle vriendschappen opgebouwd. Emotionele eenzaamheid oplossen is dus absoluut mogelijk, maar makkelijk is het niet. Het duurt vaak lang en je gaat je vaak verdrietig voelen, maar dat hoort erbij. Zie het als een positief teken dat je in ieder geval gevoelens hebt en dat je toewerkt naar iets: hoe saai zou het leven zijn als je alles al voor elkaar hebt op je twintigste?
Dit stuk werd voor het eerst gepubliceerd in 2018