Depressie discrimineert niet. Jaarlijks hebben 550.000 Nederlanders last van de psychische ziekte ongeacht huidskleur, leeftijd, gender of sociale klasse. Depressie is niet iets dat je kunt ‘uitzetten’, dus komt het ook op de werkvloer voor. Depressieve collega’s zijn sneller overprikkeld, gedragen zich ineens vreemd en melden zich bijvoorbeeld vaker ziek. Een handleiding voor jou en de ander.
Omgaan met depressieve collega
Alhoewel veel mensen depressie, en mentale gezondheid in het algemeen, als een ‘privéaangelegenheid’ zien, is deze visie naar mijn mening achterhaald. Werk is een groot onderdeel van je leven en de kans is groot dat je collega’s minstens even vaak, zo niet vaker ziet dan je wederhelft of vrienden. Het is daarom niet meer dan logisch dat je elkaar probeert te helpen als collega. Omgaan met een depressieve collega doe je zo.
1. Luisteren
Ontzettend cliché, maar daardoor niet minder waar: het begint allemaal met luisteren en het gesprek aanknopen. Je hoeft hierbij niet op zoek te gaan naar het perfecte bruggetje, want die doet zich waarschijnlijk toch niet voor. Het beste is om de olifant in de kamer direct weg te nemen. “Bied een luisterend oor en toon begrip”, zo adviseert stichting Samen Sterk Zonder Stigma dan ook.
Je hoeft hierbij geen enthousiaste tegenreactie te verwachten. Depressieve mensen zijn vaak emotioneel leeg en komen wellicht onverschillig over. Ze maken zich vaak druk om anderen, maar vergeten hun eigen welzijn. “Toon betrokkenheid en belangstelling. Ga langs of bel. Dat helpt echt, ook al is de reactie misschien niet meteen positief”, aldus de stichting.
2. Niet oordelen
Daarbij is het belangrijk om simpelweg te luisteren. Dit klinkt simpel, maar is ontzettend moeilijk. Je bent gewend om direct iets met informatie te doen, in plaats van het simpelweg aan te horen. Let er echter bewust op dat je niet direct in de actie/reactie-modus gaat. Kies daarom voor een uitspraak zonder waardeoordeel: “Het valt mij op dat je nog maar weinig zegt in de groep. Herken je dat?”, zoals psycholoog Bosman adviseert.
Wanneer je collega begint te praten is het handig om te achterhalen wat er in diegene zijn of haar leven speelt. De lijn tussen depressie en burn-out is behoorlijk dun en subjectief, dus ga niet diagnosticeren. Je bent geen hulpverlener, maar collega. Probeer daarom gewoon te luisteren naar het verhaal. Je kunt eventueel wel letten op wat diegene zelf al heeft proberen te ondernemen.
3. Geef geen adviezen
Nogmaals: je bent geen hulpverlener, dus ga geen adviezen uitbrengen. Bovendien moet je niet proberen iemand op te vrolijken: zo simpel is het niet. “Bied praktische hulp. Ga bijvoorbeeld samen wandelen of doe een boodschap”, zegt Samen Sterk Zonder Stigma. Bovendien is dit een ideaal moment om het over de eventuele aanwezigheid van een depressie te hebben. Wandelen is hierbij een fijne gelegenheid, want je kunt beiden even wegkijken en zo naar woorden zoeken. Dit voelt minder confronterend dan recht tegenover elkaar zitten.
Alhoewel diegene het misschien niet laat blijken, vindt vrijwel iedereen het fijn om geliefd te zijn. De vraag “hoe gaat het met je?” is eigenlijk een verkapte vorm van ‘ik geef om je’, dus stel ‘m gewoon. Omgaan met een depressieve collega kan echter behoorlijk pittig zijn, dus probeer de situatie niet zelf op te lossen. Het enige advies dat je daarom mag geven is voorstellen om professionele hulp in te schakelen. Hulpverleners studeren niet voor niets jarenlang.
Ook interessant: Deze rappers deden een boekje open over hun depressie
4. Veilige werksfeer?
Werk je in een bedrijf dat nou niet echter overloopt van de zorgzame types die begrip opbrengen voor mentale gezondheid? Houd de situatie dan voorlopig tussen jou en je depressieve collega. Openheid en kunnen vertellen over wat er daadwerkelijk in je omgaat is top, maar niet als je daardoor raar aangekeken wordt op de werkvloer. Je loopt dan namelijk het risico dat ook de werkomgeving onveilig gaat aanvoelen voor de depressieve collega.
Het nare van een depressie is dat het je (vaak) alleen laat voelen. Je hebt het idee als enige door een bepaalde rollercoaster aan emoties te gaan en mist daarbij verbinding. Het is daarom belangrijk om wel het gesprek met de vermoedelijk depressieve collega aan te gaan, want zo haal je diegene uit zijn/ haar eenzaamheid.
5. Zelfmoord
Zelfmoord is een gigantisch taboe in onze samenleving. Opmerkelijk, aangezien jaarlijks 410.000 Nederlanders met deze gedachten rondlopen. Depressie en suïcide worden vaak aan elkaar gelinkt, waarbij het tweede meestal een gevolg is van het eerste. We vinden het als maatschappij echter moeilijk om hierover te praten, waardoor organisaties als 113 Zelfmoord Preventie jammer genoeg nog steeds nodig zijn.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken zet praten over zelfmoord absoluut niet aan tot uitvoeren. Het tegendeel is juist waar. Praat daarom vooral met je depressieve collega over dit onderwerp. Wederom is er geen soepel bruggetje om het gesprek deze kant op te draaien, dus gooi het er gewoon uit: “Denk je weleens aan zelfmoord?” Uiteraard hoeft dit absoluut niet het geval te zijn, maar het is wel een belangrijke vraag om te stellen.
Lees ook: Straatvraag: heb jij weleens aan zelfmoord gedacht?
6. Houd je hoofd koel
Indien het antwoord op deze vraag “Ja” is, heb je als collega de mogelijkheid om diegene te helpen. Uit eigen ervaring weet ik dat het ontzettend fijn is om uit te spreken dat je met zelfmoordgedachten loopt. Een groot deel van de last valt van je schouders, en dit biedt kansen om samen op zoek te gaan naar hulp. Maak een afspraak bij de huisarts, die je kan doorverwijzen naar een psycholoog of psychiater.
Misschien heb je het niet door, maar je kunt een wereld van verschil maken voor je collega. Alleen een beetje aandacht en een luisterend oor kan al ontzettend helpen. Besef bovendien dat het welzijn van de ander niet jouw complete verantwoordelijkheid is. Nederland heeft gelukkig duizenden hulpverleners die niets liever doen dan jouw depressieve collega helpen. Jij kunt echter wel dat eerste stapje zetten, waar je collega je uiteindelijk dankbaar om gaat zijn.