Het woord zegt het eigenlijk al. Als je lijdt aan verlatingsangst of separatieangst ben je bang om verlaten te worden. Dit kan gaan over je partner, familieleden, of zelfs je vrienden. Tot voor kort was het een symptoom dat je zag bij bijvoorbeeld persoonlijkheidsstoornissen, maar sinds januari 2017 is het een officiële diagnose in de DSM-V en onderdeel van de angststoornissen.
Omgaan met verlatingsangst: wat is het?
Angst om iemand kwijt te raken. Het komt wellicht bekend voor. Bang dat je partner je verlaat, of dat je een vriend of vriendin verliest door een ruzie. Iedereen ervaart het wel eens in zijn leven. Echter, als angst je leven gaat overheersen en het je belemmert in contact met anderen kunnen we spreken over een psychische aandoening.
Kinderen, adolescenten en volwassenen: het kan bij iedereen voorkomen. Een kind kan bijvoorbeeld bang zijn wanneer een van de ouders de kamer verlaat, of als ze (alleen) naar school moeten. Wanneer deze nare ervaringen herhaaldelijk plaatsvinden kan er op den duur een angststoornis ontstaan, met paniek tot gevolg.
Om dit te voorkomen moeten kinderen leren dat het oké is om alleen te zijn. Bovenal is het belangrijk dat ze snappen dat papa en mama op een gegeven moment weer terugkomen, en dat er niets ernstigs gebeurt.
Maar, het kan ook de andere, verkeerde kant opgaan. Ben je tijdens het opgroeien vanuit angst bepaalde situaties gaan vermijden? Heb je de neiging een ander te claimen? Of ben je gauw overbezorgd, of juist extreem jaloers? Dan heb je misschien last van verlatingsangst.
Symptomen
Mensen met verlatingsangst maken zich heel snel druk om personen, situaties en doemscenario’s. Misschien ben je bang dat iemand ziek wordt, of kom je moeilijker de deur uit omdat je bij iemand in de buurt wil blijven.
Als diegene die je bij je wilt houden dan tóch ‘weggaat’, kun je zelfs fysieke symptomen ervaren zoals misselijkheid, hoofdpijn, hyperventilatie en braken. Bij kinderen duren deze symptomen gemiddeld vier weken. Bij volwassenen kunnen de lichamelijke klachten tot wel een halfjaar duren.
Maar, dat is nog niet genoeg om van verlatingsangst te spreken. De angststoornis heeft namelijk ook een sociale component. Zodra je merkt dat je sociale leven hieronder begint te lijden en je dit niet door een andere stoornis of gebeurtenis komt, is er sprake van verlatingsangst.
Lees ook: Geen vrienden hebben
Vertrouwen, verbinding en hechting
Bij verlatingsangst draait het in principe allemaal om de thema’s vertrouwen, verbinding en hechting. Hoe veilig was jouw gezinssituatie? Heb je je goed kunnen ontwikkelen en leren omgaan met emoties? Hoe ging het er aan toe toen je klein was?
Als je ouders je niet hebben aangeleerd om bijvoorbeeld alleen te zijn, of je misschien juist te veel alleen lieten, kan dit al een trigger zijn. Maar ook het overlijden van een naaste of een vervelende break-up kunnen ervoor zorgen dat je het moeilijk vindt om een verbinding met iemand aan te gaan, diegene te vertrouwen en je zo te kunnen hechten.
Omgaan met verlatingsangst: tips
Gelukkig is verlatingsangst wel aan te pakken. Sterker nog, je kunt er zelfs een hele hoop aan doen. Omgaan met verlatingsangst komt neer op vijf punten.
1. Onderzoek
Ga kritisch bij jezelf na wat verlatingsangst voor jou inhoudt en waar het vandaan kan komen. Waar ben je precies bang voor? Is deze relatie het waard? Wat kan er gebeuren? Door alle doemscenario’s op een rijtje te zetten, kom je erachter dat veel van je angsten te relativeren zijn.
2. Stel jezelf een haalbaar doel
Dat klinkt misschien gek, maar elk doel is er eentje, hoe klein het ook is. Misschien wil je met jezelf afspreken elke dinsdag alleen te zijn. Misschien spreek je met jezelf af dat je over een tijdje maar één keer in de week afspreekt met die vriendin. Het kan allemaal, zolang het maar realistisch en haalbaar is.
3. Zet kleine (!) stapjes
Als je eenmaal een doel in je hoofd hebt, heb je soms de neiging daar heel snel naartoe te werken. Dit kan echter ook averechts werken. Want, als je te ver over je eigen grenzen gaat, krijg je misschien juist een extra nare ervaring waardoor je het een volgende keer weer gaat vermijden. Is bijvoorbeeld drie uur met niemand contact opnemen te veel? Begin dan eerst met tien minuten en rek dit steeds iets verder op. Zo stimuleer je een succesgevoel.
4. Wees eerlijk
Misschien schaam je je wel heel erg dat je verlatingsangst hebt of baal je ervan dat je zo jaloers bent op je partner. Hoe eng het ook is, wees eerlijk over waar je bang voor bent en ga er over in gesprek. Zo krijg je ook begrip vanuit de andere kant en zul je zien dat je nog een aantal dingen kunt wegstrepen van je doembeelden lijstje. Bovendien, zo heb je weer een kleine overwinning behaald.
5. Heb vertrouwen
Ten slotte: heb vertrouwen in jezelf! Dit is makkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk, maar het vertrouwen in de ander begint bij jezelf. Want jij bent een leuk persoon die de liefde en aandacht van anderen verdient. Zodra je dit begint te geloven, neemt de angst dat anderen je gaan verlaten ook af. Jij bent het immers waard!
Omgaan met verlatingsangst: professionele hulp
Omgaan met verlatingsangst moet je niet onderschatten. Soms is professionele hulp noodzakelijk. Een veelvoorkomende oplossing voor de angststoornis is cognitieve gedragstherapie. Hierbij onderzoek je samen met een psycholoog hoe jij je voelt in beangstigende situaties, en hoe je gedachten en gedrag kunt aanpakken. Voor meer informatie verwijzen we je graag door naar MIND.