Het taboe op mentale gezondheid is groot. Veel mensen durven niet te praten over wat er in hun hoofd omgaat. Voor mannen is dat vaak nog lastiger dan voor vrouwen. Want het taboe op het praten over mental health voor die groep is nog veel groter dan dat van het andere geslacht. Hoe komt dat en hoe lossen we het op? Ik bespreek een paar zaken met je.
Iets minder dan 70% van de lezers van COMMEN. is vrouwelijk. De verhouding van volgers op onze Instagram-pagina is 28% om 72% tussen mannen en vrouwen. En ik ben momenteel nog steeds de enige man die actief is bij COMMEN.. En dat is niet omdat ik als hoofdredacteur alleen maar vrouwen aanneem.
Het zijn een paar simpele feitjes die aantonen hoe het er in de wereld van de mentale gezondheid voorstaat. Over vrouwen aan de top hoeft de mental health-community zich geen zorgen te maken. Maar wél om mannen aan de tob. Een meer serieus feitje is namelijk dat van het aantal zelfdodingen in 2019 liefst 68 procent man was.
Vrouwen lijken veel meer bezig te zijn met hun psyche en dat is misschien ook zo, maar de cijfers die we zojuist schetsen geven geen goed beeld weer van hoeveel mannen met hun mentale gesteldheid bezig zijn. Deze cijfers geven vooral weer hoeveel vrouwen er wél voor uit komen dat het niet altijd even lekker gaat in hun hoofd. Naar de buitenwereld en naar zichzelf. Hoe komt het dat dit bij mannen niet het geval is? We zetten wat dingen op een rijtje.
1. Opvoeding
Laten we bij het begin beginnen. Alles begint natuurlijk bij de opvoeding. Jarenlang loop je, als je dat geluk mag hebben, hand in hand met vader en moeder en kopieer je onder meer hun gedrag, manier van communiceren en hoe ze reageren op situaties. Dat zijn de rolmodellen in je leven en jij zal grotendeels op dezelfde manier leven.
En daar begint het taboe op mentale gezondheid bij mannen. In de 20e eeuw bestond mentale gezondheid amper. Als je je minder goed voelde moest je maar gewoon even doorbijten. Mannen gingen in dienst en de zwakste schakels werden kneiterhard gemaakt of gebroken. Emoties, thuis of waar dan ook, moest je maar wegstoppen en als je dat niet deed kreeg je een ‘reden om te janken’.
Vooral als man in de vorige eeuw en de eeuwen daarvoor. Mannen zijn namelijk het ‘sterke geslacht’. Die zwakke vrouwen mogen best een keer huilen als de aardappelen per ongeluk aanbranden of ze zich zorgen maken om de kinderen, maar voor mannen is er geen enkele reden om te huilen of emoties te tonen. Sterk zijn. Leiding geven. Gezag uitstralen.
De vaders van de twintigers en dertigers van nu zijn op deze manier opgevoed en daarom ligt het taboe er ook bij deze generatie nog dik op. Het zijn dezelfde vaders die de millenials sneeuwvlokjes vinden omdat ze nooit in het leger zaten, geen huis kunnen bouwen met hun blote knuisten en heel soms over hun gevoelens praten.
Om dat te doorbreken moeten de jongvolwassenen van nu starten met hun jongens te leren dat huilen, kwetsbaar zijn en zwaktes tonen heel normaal is. En gelukkig gebeurt dat ook. Het heeft wat generaties nodig, maar onze generatie is de bakermat van de mannen-mogen-huilen-revolutie en daar mogen we trots op zijn.
Lees ook: Stop met aannemen dat het goed met iemand gaat
2. Maatschappij
Door deze opvoeding zit het natuurlijk in de maatschappij nog steeds ingebakken dat mannen het sterke geslacht zijn. Bovendien lijkt in het huidige social media-tijdperk status vooral belangrijk. Status is van alle tijden, maar als je geen dikke auto, een blokjesbuik en een ‘lekkere’ vriendin hebt, tel je niet mee.
Huilen? Dat is voor watjes. Als je dat toch doet, krijg je de opmerking dat je jezelf moet ‘vermannen’. Waarom heet het überhaupt ‘vermannen’ en niet ‘vervrouwen’? Vermannen is een ontzettend stigmatiserend woord als het gaat over de mentale gezondheid van mannen en het zou eigenlijk per direct uit de Dikke Van Dale geschrapt moeten worden. Alles in dat woord zegt dat mannen niet zwak mogen zijn, terwijl mannen ook maar gewoon mensen met emoties en gevoelens zijn.
Maar goed, als je zeikt op een woord, dan moet je ook met een alternatief komen. Ik ben een groot wielerliefhebber en de Belgen hebben een mooi woord voor wanneer een renner die kapot aan het gaan is alsnog een tweede adem vindt, nog eens op de pedalen staat en sneller gaat rijden: verdapperen. Het straalt kracht uit: je zet jezelf over iets heen, verbijt de pijn en gaat door tot het bittere einde. Je bent dapper, ongeacht sekse.
Ik pleit er overigens totaal niet voor dat iedereen maar verdappert. Laat maar zien en merken dat je pijn hebt en alle moeite moet doen om vooruit te komen. In het wielrennen is dat dodelijk, in het dagelijks leven opent het een weg naar progressie en verbinding.
3. Vriendschap
Vriendschappen zijn heel anders voor mannen dan voor vrouwen. Waar een vriendschappelijke relatie bij mannen vooral gebouwd is op sport, spel en bier, is dat bij vrouwen vaak toch een stukje intiemer. Er wordt met name veel gepraat en soms gaat het dan over mentale gezondheid. Met de nadruk op ‘soms’, want vaak ligt hier ook bij veel vrouwen onderling een taboe op.
Desondanks komt het toch regelmatig voor dat het over mentale gezondheid gaat als vrouwen lekker met de meiden zijn. Zie je al een groepje mannen al nippend aan hun gembertheetje over hun gevoelens praten? Precies, ik heb ook een teiltje nodig.
Maar daar ligt ook het probleem. Pas als mannen wat ouder worden lijken vriendschappen diepgaander te worden. Meestal is dat wanneer de 30 gepasseerd wordt en ze een kind op schoot hebben. De meeste mannelijke tieners en twintigers praten hooguit een keer over hun gevoelens om 4 uur ’s nachts na twaalf bier en twee joints. Deze vriendschappen zijn meestal bedoeld voor het vermaak, niet voor diepgaande gesprekken en een schouder om op te huilen.
4. Vrouwen
We kunnen er wel omheen draaien, maar wij mannen zijn eigenlijk helemaal niks zonder vrouwen. Vrouwen zijn namelijk ons leven lang onze core business. Wie we ook zijn, wat we ook doen, of we verliefd, verloofd of getrouwd zijn, we zullen altijd proberen indruk te maken op vrouwen. Of ze nu potentieel relatiemateriaal zijn of niet. We kunnen er niks aan doen. Zo is natuur.
Mannen zullen in de nabijheid van vrouwen dan ook altijd de beste versie van zichzelf laten zien. Wat onze relatiestatus ook is, we willen nog steeds leuk gevonden worden door het andere geslacht. Praten over mentale gezondheid is dan ook niet echt het eerste waar we aan denken. Zelfverzekerdheid is sexy, grappig (proberen te) zijn is een must. Geen jankverhalen over gevoelens en trauma’s. Dat laat ons jachtinstinct niet toe. Daar worden de meisjes niet veel warmer van.
Daarom spelen vrouwen een hele grote rol in het doorbreken van het taboe. Het vervelende is dat ook bij vrouwen de algemene tendens nog steeds is dat mannen hun emoties en gevoelens zo min mogelijk mogen uiten. Mannen stuiten op onbegrip, zien andere, knappere mannen met geld en status de leukste meiden wegkapen en als ze iets van zwakte laten zien aan hun crush, worden ze opeens geghost. Geen heel aantrekkelijk idee om dan je gevoelens te uiten. Dan zijn we namelijk mislukte jagers.
Toch zijn er gelukkig ook veel dames die wel openstaan voor de emoties van de man. We deden op ons Instagram-account een kleine rondvraag over wat vrouwen vinden van een man die open is over zijn mentale gezondheid. Een greep uit de reacties:
“Prachtig. Ze verdienen het om gezien te worden.”
“Ik vind dat oprecht stoer en aantrekkelijk. Zo kun je een mooi gesprek voeren.”
“Juist fijn. Ook mannen mogen kwetsbaar zijn, emoties hebben en gewoon mens zijn.”
“Heel goed! Laten zien dat je kwetsbaarheden hebt maakt je juist sterk.”
Dit zijn de reacties en de opvattingen waardoor het taboe op mentale gezondheid bij mannen eraf gaat. Al vraag ik me af of de theorie en de praktijk bij dit soort reacties niet heel ver uit elkaar liggen. Hoe vaak heb ik niet meegemaakt dat dit werd gezegd en wanneer ik mijn zwaktes toonde, mensen opeens pleite waren? Vrouwen, jullie hebben de sleutel van ons simpele brein in handen. Doe er wat mee en help ons!
5. Eigen schuld
Mannen, laten we eerlijk zijn. We kunnen allemaal oorzaken, van ons oerinstinct tot debiele werkwoorden, verzinnen waardoor praten over mentale gezondheid voor ons lastig is, maar het is ook onze eigen domme schuld. We moeten namelijk altijd de grootste hebben, letterlijk en figuurlijk.
We hebben zelf een veel te groot ego om onze echte zwaktes te laten zien. Wij willen bovenop de apenrots zitten en zijn doodsbang dat we er vanaf flikkeren. We zouden zomaar een deukje in ons ego kunnen oplopen of ons symbool van status, wat dat dan ook is, kwijtraken. Heftig(!).
In die eeuwige strijd om wie het alfamannetje is vallen er altijd slachtoffers. En die slachtoffers zijn wij zelf. Omdat we vinden dat we sterk zijn en het zelf moeten oplossen zijn we uiterst destructief bezig. Om dat te veranderen moeten we samen zorgen dat praten over mentale gezondheid ook voor ons normaal wordt.
Lees ook: Waarom mannen vaker zelfmoord plegen dan vrouwen
Wat is er mis mee om een goed gesprek te voeren met je maten? Praat erover, schrijf erover, vraag ernaar bij anderen. Wees maar eens een keer niet het alfamannetje. Ik denk dat alleen al de strijd laten varen om wie de sterkste, de beste, de meest gespierde en de grappigste is een hele rust is.
Vond je dit artikel interessant? Volg COMMEN. op Facebook, Twitter en Instagram voor meer verhalen over mentale gezondheid, of ontvang al onze artikelen via WhatsApp.
Heb je geen social media of geen zin om ons te volgen? Blijf op de hoogte van onze laatste artikelen via een snelkoppeling op je telefoon of schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang één keer per maand een mail met onze beste artikelen.