Heb ik een burn-out of depressie? Wat is eigenlijk het verschil tussen een burn-out en depressie? Het zijn vragen die mensen met een somber en uitgeblust gevoel zich waarschijnlijk regelmatig stellen. Alhoewel de twee op elkaar lijken, is er een belangrijk verschil. Een burn-out heeft altijd met (teveel) werk te maken, en een depressie niet per se.
Het verschil tussen burn-out en depressie
In de zomer van 2017 werd een chronische depressie bij mij vastgesteld. Ik had dit nooit achter mezelf gezocht, want ik voelde me niet depressief. Ik heb de neiging te over-analyseren, en ging dus ook aan de haal met deze diagnose. Hoe voelt iemand met een depressie zich? Is dit gevoel voor iedereen hetzelfde? Hoe weet je wanneer je geen depressie meer hebt? Kun je überhaupt wel écht onomstotelijk bewijzen dat iemand depressief is?
Een fascinatie was geboren. Dat iemand een gebroken been heeft is snel genoeg duidelijk, maar hoe bepaal je of iemand ‘in het bezit’ is van een psychische ziekte? En hoe weet je dan precies welke klacht het is? De DSM-V, een overzicht van psychische stoornissen, omschrijft zichzelf als “handboek”. Oftewel, er staan geen keiharde regels of symptomen in, maar ze schetsen een beeld van een bepaalde aandoening. Een belangrijk symptoom van depressie is bijvoorbeeld aanhoudende somberheid. De kenmerken van sommige ziektebeelden overlappen elkaar echter, zoals ADHD en autisme.
Dit probleem doet zich ook voor bij het verschil tussen een burn-out en een depressie. Beiden kunnen ervoor zorgen dat je vermoeid en somber bent, of – wellicht nog erger – helemaal niets meer voelt. Daar komt nog eens bij dat burn-out helemaal niet in de DSM-V staat, en daardoor geen officieel ziektebeeld is. Dit betekent echter niet dat de aandoening niet bestaat, maar simpelweg nog niet opgenomen is. Er is de laatste jaren namelijk steeds meer onderzoek gedaan naar de symptomen van een burn-out. Zodoende is inmiddels ook duidelijk wat voor verschillen er zijn ten opzichte van een depressie.
Overeenkomsten
Te beginnen met het ontstaan van de verwarring: burn-out en depressie lijken heel erg op elkaar. “Concentratieproblemen, een vaag geheugen, slecht slapen en moeilijk de slaap vatten en bovenal een uitgeblust gevoel: je hebt het gevoel dat er niks productief meer uit je vingers kan komen.” Zo omschrijft psycholoog Lily Brown de overeenkomsten tussen burn-out en een depressie uit tegenover Elemental.
Dit uitgebluste gevoel uit zich in het hebben van weinig energie. “Het stresssysteem is overbelast. De ‘drager’ van de burn-out heeft in zijn of haar hoofd misschien allerlei toekomstplannen en activiteiten op de planning, maar het komt er op dit moment gewoon niet uit”, legt Brown uit. “Veel cliënten vinden het dan ook lastig om te omschrijven hoe ze zich voelen, want het kan best verwarrend zijn.”
Voor zover de overeenkomsten. Het verschil tussen een burn-out en depressie is namelijk terug te leiden naar de werkvloer. Een burn-out is namelijk altijd het gevolg van teveel werk, of dit nu op kantoor, in het huishouden of je werkzaamheden als mantelzorger voorkomt. “Depressie kent een veel breder palet aan oorzaken en kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van problemen in de relationele sfeer”, zo valt op de website van Everyday Science te lezen.
Ook interessant: 3 jongeren vertellen over studiestress
Hét verschil tussen burn-out en depressie
Ik ben gigantisch slecht in uitrusten. Ik reageer continu op e-mails, WhatsApp-berichten en check meermaals mijn agenda of ik niets vergeet. Zodoende ben ik van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat in de weer met school en werk. De laatste keer dat ik me compleet chill voelde kan ik eigenlijk niet eens meer herinneren. Écht tot rust komen zit er dan ook niet bij.
Hierin ben ik niet de enige. Begin 2019 werkte de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) namelijk haar definitie van burn-out bij:”Burn-out is het syndroom dat ontstaat als gevolg van langdurige werkstress dat niet zorgvuldig wordt behandeld.”Burn-out heeft drie kenmerken, aldus de WHO:
- Een uitgeblust of uitgeput gevoel;
- Negatieve gevoelens ten opzichte van werkzaamheden;
- Werkzaamheden worden minder efficiënt uitgevoerd.
Deze omschrijving komt grotendeels overeen met de Maslach Burnout Inventory (MBI), een van de eerste testen om burn-outs vast te stellen. Deze methode kijkt naar drie onderdelen: emotionele uitputting, depersonalisatie en een verminderd gevoel van persoonlijke prestaties. Vooral het tweede kenmerk zou weleens een belangrijke reden voor de verwarring tussen een burn-out en depressie kunnen zijn. Met depersonalisatie wordt namelijk bedoeld dat iemand met een burn-out onverschillig wordt tegenover iemand anders zijn of haar gevoelens. Dit kan ook voorkomen bij mensen met een depressie. Een ‘het boeit toch allemaal niet’-gevoel overheerst.
Lees ook: Antidepressiva: funest voor je nachtrust
Is er wel een verschil tussen burn-out en depressie?
Mensen vinden het fijn om in hokjes te denken. Het is een manier om de chaotische wereld om ons heen overzichtelijk te maken. Precies op diezelfde manier schept de DSM-V orde in de wereld van psychische stoornissen. Toch gaan er de laatste tijd ook stemmen op om dit hokjesdenken te laten voor wat het is, en burn-out en depressie als een en hetzelfde ding te zien.
“Het is volgens mij handiger om burn-outs, angststoornissen en depressie als een continuum te zien”, legt Irvin Schonfeld uit in gesprek met Today. Schonfeld is docent psychologie aan de City University of New York en doet al jaren onderzoek naar burn-outs. Bij een continuum is er sprake van een schaal, in plaats van losse ziektebeelden, zoals nu het geval is. “Als je niet aan de slag gaat met een burn-out, kun je in een depressie vervallen”, aldus Schonfeld.
De behandeling van een burn-out of een depressie is maatwerk, maar Schonfeld heeft wel enkele adviezen. “Ik denk dat het heel belangrijk is om grenzen aan te geven op het werk. Toen ik een klein jongetje was zei mijn moeder bijvoorbeeld regelmatig dat ze nu niet met me wilde spelen, omdat het bedtijd was. Toch kijken veel cliënten en studenten me raar aan wanneer ik zeg dat je ook “nee” moet kunnen zeggen wanneer je ’s avonds regelmatig moet overwerken.”
Verder is Schonfeld van mening dat de imago’s van beide ziektebeelden verschillen. Volgens hem wordt een burn-out als minder ernstig gezien dan een depressie, en is dat een van de redenen dat zelfs ervaren behandelaars, psychologen en psychiaters soms moeite hebben met het maken van een onderscheid. “Ik denk dat veel mensen gemakkelijker zeggen dat ze een burn-out hebben, dan een depressie”, besluit Schonfeld.