Tegenwoordig hoef je dankzij DNA-testen de deur niet meer uit om te weten waar je voorouders vandaan komen. Ook is het voor vrouwen mogelijk om vanaf de bank te checken hoe vruchtbaar ze zijn. In een buisje plassen en checken of je depressief bent? Ook geen probleem, claimen twee bedrijven. De wetenschap is echter (nog) niet overtuigd.
Depressie thuistest: zo zit het
Maak kennis met Labrix en ZRT Lab. Deze Amerikaanse firma’s bieden thuistesten aan voor allerlei mentale gezondheidsproblemen, waaronder depressie, angststoornissen en ADHD. Voor een diagnose hoef je niet meer naar de huisarts, psycholoog of behandelaar: een potje met plas of wat wangslijm is voldoende. Deze smakelijke inhoud stuur je op naar het laboratorium, waarna je binnen een paar weken hoort of je depressief bent. Een thuistest voor depressie, dus.
Maar, wacht eens even. Professionals zoals psychologen, psychiaters en behandelaars hebben een jarenlange opleiding gehad om te kunnen beoordelen of iemand met psychische problemen kampt. Hoe is het dan mogelijk dat bovenstaande bedrijven claimen dat het ook ‘gewoon’ met een simpele thuistest kan?
Labrix wijst hiervoor naar de beproefde manier van testen. Het bedrijf zoekt namelijk naar bepaalde moleculen in lichaamssappen van cliënten. Deze werkwijze is redelijk standaard in de medische wereld, zoals in het ziekenhuis of bij de GGZ. De onderzoekers van Labrix speuren hierbij naar zogenoemde biomarkers. Dit zijn indicatoren die aangeven hoe het gesteld is met je gezondheid. Op deze manier proberen medisch professionals bijvoorbeeld ook borstkanker in een vroeg stadium op te sporen.
Het ligt daarom voor de hand om te claimen dat een thuistest voor depressie een stuk minder gek is dan het klinkt. Medische experts zijn echter allesbehalve overtuigd.
“Een biomarker is een indicator van een ziekte die kan aangeven hoeveel risico iemand loopt om die bepaalde ziekte op te lopen. Het kan ook een reactie op medicatie zijn, of een andere behandeling”, schrijft Wade Berrettini, directeur aan de ‘Center for Neurobiology and Behavior’ aan de University of Pennsylvania. “Er zijn vrijwel geen klinisch aangetoonde biomarkers voor het herkennen van psychiatrische ziektebeelden”, voegt hij eraan toe.
Lees ook: Gaten in je schedel boren tegen depressie: over deep brain stimulation
Neurotransmitters: net zo ingewikkeld als het klinkt
Dit heeft ermee te maken dat neurotransmitters ontzettend ingewikkeld zijn. Wikipedia leert ons dat neurotransmitters chemicaliën zijn die zich gedragen als een soort boodschappers in de hersenen. Ze bepalen hoe we ons voelen, zowel lichamelijk als mentaal. Een tekort of overschot aan bepaalde neurotransmitters zou kunnen leiden tot problemen, zoals een gebrek aan concentratie, laag libido en een algemeen gevoel van vermoeidheid.
De tests van Labrix en ZRT meten de levels van meerdere neurotransmitters, zoals dopamine en adrenaline. Een bekende neurotransmitter die impact heeft op je gevoelsleven is serotonine. Mensen met een depressie zouden een tekort aan dit stofje hebben, en zich daardoor neerslachtig en somber voelen. Het toedienen van serotonine is dan ook een bekende behandelmethode voor depressie. Na analyse laten Labrix en ZRT je de depressie-thuistest op een later moment nogmaals afnemen, om te kijken hoe het er dan voorstaat met je neurotransmitters. Aan de hand van twee keer plassen in een buisje kun je dus meten of je een depressie hebt, of niet.
De beloftes van beide firma’s zijn niet mis. Zo claimt ZRT dat hun depressie thuistest een “precise clinical assessment” is. Oftewel, de test zou net zo precies zijn als een vergelijkbaar experiment in een laboratorium. Labrix gaat meer op de filosofische tour en geeft aan dat hun methode je gaat helpen “to restore your energy, health and your hope for the future.”
Ook interessant: Een omgekeerde depressie: over atypische depressie
De wetenschap is skeptisch
Volgens meerdere medische professionals is het echter niets meer dan marketing. “Ons brein bestaat uit miljarden cellen die allemaal met elkaar communiceren”, zegt Robert Klitzman in gesprek met Elemental. Klitzman is professor in de psychiatrie aan Columbia University. “Per minuut vindt er net zoveel communicatie over en weer plaats in de cellen van je hersenen, als dat er wereldwijd telefoongesprekken worden gevoerd”, zo vult de arts aan. Klitzman stelt dus dat er nogal wat komt kijken bij het klinisch vaststellen van een depressie.
“Dit soort depressie thuistests worden vooral slim in de markt gezet”, vult de sceptische arts aan. “Er is geen klinisch bewijs voor hun werkzaamheid. Bovendien is er überhaupt weinig onderzoek gedaan naar deze wijze van testen.” Daar komt bovenop dat de reeds uitgevoerde onderzoeken naar de werking thuistesten voor depressie vooral zijn uitgevoerd door de verkopers zelf.
Klitzman is dan ook stellig in zijn oordeel. “Voor de meerderheid van de mensen met psychische problemen geldt dat er nog helemaal geen test is die jou kan vertellen wat je probleem is, laat staan dat een test die je zelf kunt afnemen dit kan aantonen.”
Verder geeft de psychiater aan dat dit soort testen een te eenzijdig beeld van depressie schetsen. Ze kijken vooral naar de biologische kant van het verhaal (de neurotransmitters), en niet naar de sociale dimensie van psychische problemen.
Of, zoals Berrettini schrijft op zijn blog: “Vrijwel alle mentale gezondheidsproblemen hebben op de een of andere manier te maken met de omgeving. De aanwezigheid van vrienden, gevoel van geborgenheid tot aan hoe je aankijkt tegen je werk of school: het speelt allemaal mee.”
Check ook: Nee, CBD olie is niet de oplossing voor je depressie
Depressie thuistest: (voorlopig) toekomstmuziek
De conclusie is dus duidelijk. Alhoewel een thuistest voor depressie ideaal klinkt, is het voorlopig nog geen werkelijkheid.
Iedereen die weleens met een depressie, angststoornis of andere mentale problemen heeft gekampt weet hoe complex de problematiek vaak is. Het is ontzettend moeilijk om dit gevoel en de beleving van emoties onder woorden te krijgen. De huidige testen zijn nog niet goed genoeg onderzocht en te eenzijdig.
Psychiater Klitzman blijft echter wel hoopvol: “Vaak nemen wetenschappelijke ontwikkelingen vel tijd in beslag. Momenteel kan de wetenschap nog niet direct uitsluitsel geven of iemand depressief is. Ik geloof dat we er uiteindelijk wel komen, maar nu zijn we er nog niet.”